ترکیب های سمی در ظروف یک بار مصرف
نویسنده : ذوالفقاری
محرم که می آمد، با سیاه پوش شدن تکایا ، مساجد و معابر مراسم عزاداری و پخت غذای نذری برای عزاداران نیز آغاز می شد. نذری هایی که روزی در خانه پر از صفای مادربزرگ با گردهم آمدن فامیل آماده می شد و همه با هیجان در کمک به تهیه و حتی توزیع آن از هم سبقت می گرفتند تا در این کار خیر سهم بیشتری داشته باشند. مادربزرگ همه ظرف هایش را از کوچک و بزرگ، چینی، شیشه ای و ملامین آماده می کرد تا در آن غذای نذری را میان همسایه ها توزیع کند، ظرف هایی که پس از برگشت به صاحبخانه، معمولا پر از غذای نذری می شد. کار توزیع غذاها که تمام می شد، جوان ترها کنار هم جمع می شدند و در حوض آبی رنگ حیاط خانه ظرف ها را می شستند و پس از خشک کردن، دوباره درگنجه مادربزرگ می گذاشتند تا برای نذری بعدی آماده باشد. در مساجد و تکایا نیز چنین بود و البته هنوز نیز در اغلبحسینیه ها این رسم پابرجاست و براساس همان سنت ها هنوز هم بوی غذای نذری در فضا می پیچد و در همان ظروف مسی توزیع می شود. جوانان هم با برپایی ایستگاه های صلواتی و توزیع چای و شیرکاکائوی داغ ، پذیرای عزاداران امام حسین هستند. بسیاری نیز با تهیه غذا آن را در محله های کم برخوردار شهر توزیع می کنند تا نذر خود را ادا کرده باشند اما دیگر از ظروف خانه و کرایه خبری نیست و سال هاست غذاهای نذری در ظروف یک بار مصرف توزیع می شود، ظروفی که به آسانی می توان به آن دسترسی پیدا کرد و کار را راحت کرده است، غافل از این که می تواند ضررهایی به همراه داشته باشد. ظروفی که به وفور در مغازه ها در انواع و اقسام و شکل و اندازه های مختلف عرضه می شود.
رواج استفاده از ظروف یک بار مصرف
یکی از شهروندان می گوید: استفاده از ظروف یک بار مصرف به دلیل این که حمل آن آسان تر است و نیازی به شست و شو و برگشت ندارد در ماه محرم به طور چشمگیری افزایش پیدا می کند و بیشتر کسانی که نذری دارند از این ظرف ها برای توزیع غذا استفاده می کنند. «شیخی» ادامه می دهد: سال هاست این ظروف استفاده می شود و نشینده ام فردی به دلیل استفاده از آن دچار بیماری شده باشد. خیلی ها حتی در مهمانی های گروهی نیز از این ظرف ها استفاده می کنند و به نظر می رسد برای مردم به صرفه تر است چرا که مجبور نیستند برای شستن آن وقت بگذارند و می توانند بیشتر در کنار مهمان هایشان باشند و از فرصت با هم بودن استفاده کنند.
اطلاع رسانی ضعیف
شهروند دیگری بیان می کند: استفاده از ظروف یک بار مصرف بسیار مرسوم است، متاسفانه زمانی که در برخی لیوان های یک بار مصرف پلاستیکی، چای یا نوشیدنی داغ می ریزیم تغییر شکل می دهد اما همچنان مردم از آن استفاده می کنند. «سالاری» می افزاید: بارها شنیده ام که استفاده از ظروف یکبار مصرف مضر حتی ممکن است سرطان زا باشد به همین دلیل از این ظرف ها استفاده نمی کنم. جا دارد مردم هم مثل گذشته از دیگر ظرف ها برای نذری ها استفاده کنند یا این که جایگزینی برای ظروف یک بار مصرف توسط کارشناسان مربوطه اعلام شود. وی می گوید: متاسفانه اطلاع رسانی در این باره ضعیف است و خیلی ها شاید متوجه ضررهای آن نباشند به همین دلیل استفاده از این گونه ظروف رواج زیادی دارد، انتظار می رود مسئولان اطلاع رسانی بیشتری داشته باشند تا شاهد کاهش بیماری ها بوده و جامعه سالمی داشته باشیم.
باید و نبایدهای استفاده از ظروف یک بار مصرف
رئیس گروه بهداشت محیط و حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در این باره به خبرنگار ما می گوید: استفاده از ظروف یک بار مصرف با توجه به ساختار آن متفاوت است، به طوری که باید برای نوشیدنی های داغ از لیوان های دارای پایه سلولزی یا کاغذی مناسب استفاده شود، برای نوشیدنی های سرد هم می توان از لیوان های شفاف و مات پلی استایرنی استفاده کرد. «عبدالرزاق پاکزاد» می افزاید: برای غذاها توصیه این است افرادی که از مکان های خاصی غذای نذری تهیه می کنند ظرف مناسب به همراه داشته باشند تا به راحتی غذا را گرم کنند، در این صورت غذاها نیز آلوده نمی شود، اما در صورتی که غذا توسط هیئت ها و مساجد توزیع شود بهتر است از ظروف آلومینیومی یا یک بار مصرف با پایه سلولزی و گیاهی استفاده شود. به گفته وی، زمان نگهداری مواد غذایی در ظروف یک بار مصرف نباید بیشتر از دو ساعت باشد، اگر می خواهیم بیشتر از این مدت غذا را نگهداری کنیم باید در دمای بالای 63 درجه یا پایین تر از 5 درجه باشد بنابراین در شرایط معمولی نباید غذای بسته بندی شده و غذای داخل قابلمه خارج از این دو محدوده دما باشد. وی تصریح می کند: ظروف پلی استایرن و پلاستیک های شفاف یا مات برای مواد غذایی گرم استفاده نشود و اگر فردی مجبور به استفاده از این ظروف شد باید در سریع ترین زمان و قبل از آزاد شدن مواد شیمیایی، غذا را به ظرفی مناسب منتقل کند تا مشکلی به وجود نیاید.
ظروف رنگی، خطرناک تر است
وی می گوید: ترکیب های سمی که در مواد شیمیایی وجود دارد در صورتی که آزاد شود خاصیت تجمعی پیدا می کند، خیلی از این ظروف در دراز مدت می تواند سرطان زا باشد بنابراین توصیه می شود از ظروف پلاستیکی استفاده نشود. برای تهیه ظرف ها توجه به نشان استاندارد و بهداشت الزامی است و باید آن را از مکان های معتبر تهیه کرد و همچنین هشدار داد که ظروف رنگی به مراتب خطرناک تر است زیرا مواد شیمیایی از آن آزاد می شود. وی ادامه می دهد: از آن جا که در مقابل محیط زیست مسئول هستیم، تا جایی که ممکن است از ظروف یک بار مصرف استفاده نکنیم و در صورت استفاده نیز از رها کردن آن در محیط خودداری شود.
بازدید 43 گروه از مراکز تهیه و توزیع غذای نذری
به گفته پاکزاد، در دوره های آموزشی که برای مسئولان هیئت ها و تکایا برگزار شده است درباره نحوه استفاده این گونه ظروف و بایدها و نبایدهای استفاده از آن آموزش های لازم ارائه شد، 43 گروه در دو شیفت در استان به منظور بازدید از هیئت ها فعال هستند، چون رعایت نشدن موازین بهداشتی در تهیه و توزیع نذورات در مراسم عزاداری مساجد، تکایا و هیئت ها، احتمال بروز بیماری های مرتبط با مواد غذایی را افزایش می دهد. وی تصریح می کند: با توجه به بروز و شیوع بیماری های مرتبط با آب و غذا، بازرسان بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به منظور حفظ سلامت جامعه با تشدید نظارت های بهداشتی بر اماکن و مراکز طبخ و تهیه مواد غذایی در ایام محرم و صفر نظارت های ویژه ای بر مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی و آشپزخانه های مساجد دارند. به گفته وی، هر گونه پخت و پز مواد غذایی باید در مکان های بهداشتی انجام و از مواد غذایی سالم و مورد تایید استفاده شود، همه افراد درگیر در پخت مواد غذایی باید دارای کارت بهداشت باشند. وی ادامه می دهد: به منظور سلامت عزاداران حسینی، 86 نفر از بازرسان بهداشت محیط در اجرای این طرح بر نحوه تهیه و توزیع مواد غذایی نظارت می کنند. وی تاکید می کند: با توجه به افزایش استفاده از ظروف یک بار مصرف در مراسم عزاداری باید از ظروف یک بار مصرف با پایه گیاهی، سلولزی و آلومنیومی برای توزیع غذا و نوشیدنی استفاده شود.