در گفت و گو با اعضای برخی سمن ها بررسی شد
تعداد بازدید : 19
آسیب های دولتی شدن سازمان های مردم نهاد
مشارکت در امور خیر، امری بدیهی است در این میان فعالیت های سازمان های مردم نهاد که از آن ها به عنوان «سمن» یاد می شود طی سال های اخیر در استان افزایش یافته است. سازمان هایی که با هدف کمک به مردم راه اندازی شده است. گستردگی و تعدد سازمان های مردم نهاد وزارت کشور را بر آن داشت تا در اردیبهشت ماه 1386 اداره کل سازمان های مردم نهاد را با عنوان سمن تاسیس کند. این اداره کل با مطالعه بیش از هزار پرونده کار خود را آغاز کرد و برای اولین بار در سال 1387 آمار واقعی سمن های کشور به دست آمد. مشکل عمده ای که این موسسه ها دارند نحوه جمع آوری کمک های مالی است که با وجود تغییر شرایط جامعه هنوز به شیوه سنتی انجام می شود و مکانیزم های نظارتی دقیق بر نحوه فعالیت های آن است.
برخی از سمن ها ثبت نمی شوند
مدیر عامل انجمن توسعه پایدار موسسه اردیبهشت به خبرنگار ما می گوید: مشکلات مالی برای سازمان های مردم نهاد در ورزش و جوانان بیشتر است چون موسسه های ورزش و جوانان پروسه ثبت را طی نمی کنند و شماره ثبت و شماره حساب ندارند و وقتی ورزش و جوانان یا هر نهاد دیگری می خواهد به حساب آن ها پول واریز کند باید این کار از طریق حساب شخصی آن ها انجام شود و بر آن نظارتی نیست و شخص به هر طریقی که بخواهد می تواند آن را هزینه می کند.«امیر جلالی نژاد» بیان می افزاید: ورزش و جوانان بودجه های سالانه ای را به حساب موسسه های مردم نهاد واریز می کند، شاید بتوان گفت 95 درصد سازمان های مردم نهاد ورزش و جوانان ثبت نیست، به همین دلیل اکثر افراد، موسسه های ورزش و جوانان را انتخاب می کنند.وی اظهار می کند: امکان دارد یک موسسه همه مبلغ را برای کار خیریه و عام المنفعه هزینه کند اما بالاخره چون نظارت نیست نمی توان آن را محاسبه کرد. یکی از مشکلات این موسسه ها این است که پول دریافت می کنند.وی می گوید: طبق اساس نامه موسسه های مردم نهاد، موسسه های عام المنفعه غیر دولتی هستند که باید با استفاده از توان خود اموری را که می خواهند انجام دهند و ممکن است دستگاه های متولی مبلغی را برای طرح به آن ها اختصاص دهند و بخواهند طرح را به موسسه ها واگذار کنند تا با بودجه کمتری آن را به انجام برسانند.وی تصریح می کند: موسسه ها توقع دارند برای انجام کار پول دریافت کنند در غیر این صورت کار نمی کنند، در صورتی که نفس وجود یک موسس از دغدغه مندی اعضای هیئت موسس آن بر می خیزد که باید با استفاده از توان خود به قسمتی از مشکلات مردم بپردازند و چون مجوز فعالیت در این زمینه دارند راحت تر می توانند ورود کنند.وی می گوید: برخی از موسسه های مردم نهاد تک نفره است و یکی از دلایل واگذاری این طرح ها کار گروهی است اما کسی که می خواهد موسسه را ثبت کند معمولا اسم اطرافیان خود را اعلام می کند و در هر جلسه ای یک نفر از آن ها شرکت می کنند.وی درباره مشکلات کلی سمن ها تصریح می کند: به نظر من از نظر قانون هم آیین نامه مشکل دارد و برای پروسه قانونی آن باید ثبت اسناد را انجام دهیم، برخورد با سمن ها مانند یک دستگاه دولتی یا تجاری است که می خواهد کسب سود کند.
افزایش اعتماد به سمن ها
مدیر یکی از انجمن ها نیز تغییر نگرش مسئولان دولتی به سمن ها را نسبت به سال های قبل بهتر اعلام می کند و می گوید: در مراجعه به ادارات طرح پیشنهادی ما شنیده میشود و حتی مورد بررسی قرار میگیرد، این نوع برخورد به معنای اعتماد به سازمان های مردم نهاد است که با حمایت و واگذاری طرح برای اجرا به تشکلها به اثبات میرسد.یکی دیگر از فعالان در موسسه های خیریه، اظهار می کند: نیاز سازمان های مردم نهاد و موسسه های خیریه ایجاد یک کانون صنفی است، وجود یک صنف سبب میشود نظارت بر فعالیت تشکل ها به وجود آید و بررسی کارهای آن ها امکان پذیر میشود و از این طریق میتوان انتظار حمایت همه جانبه را داشت.این فعال غیر دولتی بر خارج شدن نشست های جوانان با مسئولان استانی از حالت رسمی تاکید می کند و می گوید: از توانایی جوانان استفاده و واگذاری مسئولیتهای اداری به آنان از طریق برون سپاری فعالیتها عملی شود.
مدیریت سنتی
عضو یکی از سمن های خیریه ای نیز به خبرنگار ما می گوید: با وجود پیشرفت روابط عمومی و فناوری اطلاعات همچنان بسیاری از موسسه های خیریه به صورت سنتی تاسیس و اداره می شوند. اکثر آن ها با هیئت امنا و هیئت رئیسه ای متشکل از بازاریان، خیران و معتمدان شهر تاسیس می شود و بر مبنای مدیریت سنتی و قدیمی خود امور خیریه را در دست می گیرند و فعالیت می کنند. به اعتقاد وی در مدیریت سنتی موسسه های خیریه نرم افزارهای تخصصی مالی برای محاسبه های مالی در نظر گرفته نشده است.وی که نمی خواهد نامش ذکر شود ادامه می دهد: مراجع صدور مجوز با اعتماد به شخص مدیر که از معتمدان و بازاریان شهر است حضور خود را در مجموعه کمرنگ تر می کند در حالی که ممکن است خیریه را از کار واقعی و خیرخواهانه دور کند.
نداشتن برنامه مشخص
مدیر عامل موسسه مردم نهاد دیگری می گوید: چگونگی نظارت بر سمن ها، تمرکز، نحوه پایه ریزی، نوع برنامه ریزی و شفافیت عملکردها سوالاتی مهم درباره انجمن های مردم نهاد است. یکی از آسیب های سازمان های مردم نهاد این است که هر کدام مسیر خود را می روند و پیوند و ارتباطی میان اهداف و عملکرد آن ها وجود ندارد و کارهای موازی انجام می دهند. وی بیان می کند: کارکردهای حمایتی انجمن های خیریه نیز در مواردی سبب می شود خانواده های تحت حمایت به دنبال رشد و ارتقا خود نباشند و لطمه بزرگی بر جامعه وارد می شود، به علاوه نداشتن برنامه مشخص آسیبی است که متوجه سمن ها شده است. وی اظهار می کند: یکی از آسیب های سمن ها این است که برای اجرای اهداف و برنامه ها از طریق نهادهای دولتی تامین اعتبار می شوند و در حالی که باید خودجوش عمل نکنند، تا بتوان نیت خیرخواهانه را به آن ها نسبت داد.وی خاطرنشان می کند: درصدی از آسیب ها به نهادهای صادر کننده مجوز بر میگردد، زیرا تعداد سمن ها به حدی می رسد که برخی از آن ها فعال و درصدی غیرفعال است و پای کار نمی آیند که نظارت بر همه آن ها با وجود تعداد کم نیروی انسانی و کارشناس در ادارات کل، کار مشکلی است. به گفته وی برای این که راهکارهای درستی برای سمنها اعمال شود، بهترین روش این است که یکی از سازمان های مردم نهاد در بخش خصوصی کار نظارت را بر عهده بگیرد و گزارش درست را ابلاغ کند.عضو یکی اعضای هیئت مدیره سمن فعال در ایرانشهر هم با بیان این که فعالیت سازمانهای مردم نهاد غیر انتفاعی و خداپسندانه است تصریح می کند: کمک دولتی ها به آن ها نه تنها شکل نامطلوبی ندارد، بلکه کارساز و مفید است. بازخورد فعالیت های سازمان مردم نهاد که با مشارکت اداره مرتبط انجام شده است نشان می دهد فعالیت های موثر یک سمن به دلیل حمایت و همکاری ارگانها بوده است.
وظیفه ما حمایت از سمن هاست نه نظارت
معاون فرهنگی و امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان نیز به خبرنگار ما می گوید: وظیفه ما حمایت از سمن هاست و نظارت مستقیم بر آن نداریم، سمن ها یا موسسه ها با هدف خدمت عام المنفعه ایجاد می شوند، به همین دلیل حلقه گم شده میان مردم و مسئولان هستند. 87 موسسه اعتبارنامه دار وجود دارد که اکثر آن ها در استان، فعال هستند و 260 موسسه هم از طریق سایت تقاضا دادند که در حال بررسی است.«مینا مقیمی» بیان می کند: سمن های این اداره کل فعال هستند و از طریق موسسه ها از 70 طرح که در حوزه های مختلف کاری است با توجه به شاخه های فعالیت، حمایت مالی می شود و شش جشنواره و نمایشگاه در استان ویژه موسسه های مردم نهاد و هفت کارگاه در سال 96 برگزار شده است. امسال 22 کارگاه آموزشی و جشنواره به مناسبت هفته جوان در 10 شهرستان استان برگزار و از 183 جوان برتر به مناسبت هفته جوان در این مراسم تقدیر شد.وی ادامه می دهد: هر سال نماینده های سمن ها به همایش های کشوری اعزام می شوند و در کارگاه های مختلف شرکت می کنند. سمن ها نباید فعالیت اقتصادی داشته باشند و طبق تفاهم نامه صندوق کارآفرینی امید، مقرر شد سمن های زیر نظر ما که دارای اعتبار نامه هستند در اشتغال و کارآفرینی 10 میلیون تومان تا سقف 200 میلیون تومان وام با سود چهار درصد دریافت کنند. وی بیان می کند: اعضای سمن ها جوان هستند که وقت خود را صرف کار در سمن می کنند و فرصت های شغلی را از دست می دهند پس باید به آن ها کمک کرد و در این زمینه 15 نفر برای دریافت وام ثبت نام کردند. سمن های این اداره کل در 22 عنوان در سراسر استان مشغول فعالیت هستند.وی می گوید: سمن های بسیار فعال بیشتر در حوزه علمی و پژوهشی، ازدواجی و اعتقادی و مذهبی و گردشگری هستند، از تعداد زیاد سمن ها و ثبت نام افراد در این زمینه استقبال می شود زیرا رابط خوبی میان دولت و مردم هستند هر چه تعداد این سمن ها بیشتر شود فعالیت های آن ها هم افزایش می یابد. سمن ها فایده بزرگی برای دولت دارند چون با هزینه های بسیار کم توانسته اند خواسته های دولت را محقق کنند و فعال باشند. در این استان زاهدان و چابهار بیشترین ثبت سمن را دارد.