نمایش نامه نویسی در پایین سن نمایش
نویسنده : شهرکی
با نگاهی به وضعیت هنر نمایشی استان می توان گفت در سال های اخیر توجه زیادی به این هنر شده است که برگزاری تئاترهای خیابانی، نمونه ای از این اقدام هاست. در دهه هفتاد هنر نمایشی استان به واسطه حضور نمایش نامه نویسان، توجه به این حرفه و آموزش آن ها به دوران اوج خود رسید و در میان دیگر استان های کشور حرفی برای گفتن داشت. نمایش نامه نویسی به عنوان پایه هنر تئاتر می تواند سبب رونق این هنر شود و نمایش نامه هایی که تولید می شود می تواند ظرفیت های سیستان و بلوچستان، فرهنگ غنی باستانی و تاریخ پر محتوای آن را به دیگران معرفی کند. سیستان و بلوچستان اگر چه قابلیت خوبی در پرورش هنرمندان این عرصه دارد اما موانعی سد راه نمایش نامه نویسی استان شده است.
جای خالی آموزش و حمایت
«عزیزا... فخر براهویی» متولد سال 49 بیش از 35 سال در زمینه تئاتر کار می کند و 28 نمایش نامه هم نوشته است که از جمله آثار مهم او می توان به نمایش نامه های فاجعه ای با موهای ترد و قهوه ای، تولدی دیگر، سایه ای در کوچه های غربت، کویری ام من، آیینه خانه فریاد، تصویرهای حاشیه بوم و تراژدی بر فردی پهلوان اشاره کرد. وی که با نمایش نامه فاجعه ای با موهای ترد و قهوه ای مقام دوم و با نمایش نامه تولدی دیگر مقام سوم جشنواره تئاتر فجر را به دست آورد می گوید: متأسفانه درباره نمایش نامه نویسی اقدام خاصی در استان انجام نشده است و معدود نویسندگان موجود به دلیل عشق خود به کار باقی ماندند و بسیاری از آن ها هم به دلیل کم محبتی ها رفتند. وی تصریح می کند: در نمایش نامه نویسی مانند دیگر قسمت های تئاتر آموزش چندانی ارائه نشده که این مشکل بسیاری از رشته های هنری است. موضوع دیگر آینده نداشتن نمایش نامه نویسی استان است، زیرا بازیگر امید دارد که به تلویزیون راه یابد و موفق شود اما نمایش نامه نویس این آینده را ندارد به ویژه در استان ما جای پیشرفت نیست. نمایش نامه نویسان حمایت چندانی نمی شوند، به همین دلیل انگیزه ها برای ورود به این حرفه کم شده است به طوری که در کلاس های نمایش نامه نویسی حدود پنج نفر شرکت می کنند. وی خاطرنشان می کند: هر زمان نمایش نامه نویسان خوبی در استان بودند تئاتر موفق بود و هرگاه نمایش نامه نویس های خوب نبودند تئاتر استان پیشرفت چندانی نکرد، کسانی که در رأس هستند اهمیت نویسندگی و نمایش نامه نویسی را درک نکردند. وی با بیان این که تئاتر، مادر هنرهاست می گوید: به دلیل تاثیر گذاری بالای تئاتر از این طریق می توان فرهنگ را در جامعه نهادینه کرد و در رشد فرهنگ جامعه موثر بود. از استان چهره نه چندان مطلوبی معرفی شده است که می توان این ضعف را از طریق تئاتر جبران کرد و فرهنگ غنی مردم سیستان و بلوچستان را با نمایش های بومی و محلی به دنیا شناساند.
سیستان و بلوچستان قطب تئاتر ایران در دهه هفتاد
سید «ابوالفضل هاشمی» یکی دیگر از نمایش نامه نویسان استان از سال 69 وارد عرصه نمایش نامه نویسی شد و 35 نمایش نامه نوشته که پنج مورد با عناوین مسافران، درفش کاویان، تازیانه، کودکانه و همایش عشق تبدیل به کتاب شده است. وی به خبرنگار ما می گوید: از معضلات انجمن هنرهای نمایشی تربیت نمایش نامه نویسی است. افرادی که در حوزه تئاتر وارد می شوند می خواهند بازیگر و کارگردان شوند و چهره باشند و از این طریق به زودتر چهره شدن دست یابند که این امکان برای نمایش نامه نویسان وجود ندارد. وی که پایان نامه دوره فوق لیسانس خود را درباره بررسی عنصر اندیشه در آثار بهرام بیضایی با تأکید بر نمایش های آرش و مرگ یزدگرد ارائه داده است بیان می کند: در نمایش نامه نویسی به طور دائم باید به روز باشید و مطالعات داشته باشید و نمایش نامه نویسی دنیا را پیگیری کنید که در بازیگری این اتفاق کمتر می افتد. فقدان دانش در حوزه تئاتر استان به شدت همه را اذیت می کند، کسانی در رأس امور تئاتر قرار گرفته اند، سواد تئاتری ندارند و تئاتر استان نه تنها رو به جلو نمی رود بلکه در حال پسرفت است. وی ادامه می دهد: به زبان فاخر در ادبیات نمایشی بها داده نمی شود. زبان شاهنامه، تاریخ بیهقی و جهان گشای جوینی نادیده گرفته می شود. کسانی که به عنوان شورای نظارت کار می کنند تخصص دقیقی ندارند که این امر تئاتر را به لبه پرتگاه می برد و به آن ضربه می زند. وی بیان می کند: از سال 69 تا 76 سیستان و بلوچستان قطب تئاتر ایران و بسیار قوی بود اما به دلایلی بسیاری، ستارگان از استان خارج شدند. فرهنگ حاکم بر تئاتر و هنر استان سبب می شود قابلیت نیروهای ما کم شود و ما صادر کننده به مرکز باشیم. بسیاری از افرادی که به تهران رفتند نتوانستند در زمینه تئاتر دردی از استان دوا کنند و از محبوبیت خود در حوزه تئاتر استفاده نکردند. وی بیان می کند: باید تئاتر را از حالت اداری بودن درآورد و خصوصی کرد و نمایش را به سمت نمایش فاخر برد و از تاریخ پیشینیان برداشت کرد. نمایش نامه آسوکه زرنج، درباره زندگی یعقوب لیث صفاری و غیرت زنان سیستان در رویارویی با خوارج بود که مورد استقبال هم قرار گرفت. امیدوارم آموزش به قدری قوی شود که نمایش نامه نویسان زیادی در استان کار کنند زیرا چراغ نمایش نامه نویسی به دلیل سیاست های حوزه انجمن نمایش خاموش است.
چاپ آثار نمایش نامه نویسان
معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی هم به خبرنگار ما می گوید: برای رونق نمایش نامه نویسی باید دوره های مختلف آموزشی برگزار شود. در گذشته نسلی تربیت شد و افرادی مانند فخربراهویی، هاشمی، موسوی و صالح زهی وارد نمایش نامه نویسی استان شدند که نمایش نامه های خوبی نوشتند و در جشنواره تئاتر فجر کشور هم مقام آوردند. اما اگر این آموزش ها تداوم نداشته باشد تازگی کار از بین می رود و نمایش نامه نویس به روز نخواهد بود و از روش های جدید نمایش نامه نویسی عقب می افتد در حالی که در این عرصه باید به روز بود. «نصیر احمد ملازهی» بیان می کند: یکی از دلایلی که در حوزه نمایش نامه نویسی توفیق چندانی رخ نداده، قطع آموزش است که یکی از برنامه های اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برای نمایش نامه نویسان حمایت از آموزش است که در این زمینه انجمن هنرهای نمایشی استان باید ورود کند. این اداره کل می تواند از آن ها حمایت و بر کار آن ها نظارت کند. انجمن باید در حوزه آموزش در همه موضوع های مربوط به تئاتر ورود داشته باشد. وی ادامه می دهد: یکی از موضوع هایی که برای حمایت نمایش نامه نویسان مد نظر است چاپ آثار نمایش نامه نویسان قدیمی و ایجاد انگیزه برای نمایش نامه نویس های تازه وارد است. نمایش آب، باد و خاک از صالح زهی، آماده چاپ است. مجموعه نمایش های فخر براهویی در حال جمع آوری و ویرایش است که در یک جلد چاپ می شود. سال گذشته مقرر شد همه آثار برگزیده راه یافته به جشنواره فجر که توسط نمایش نامه نویسان استان نوشته شده بود در یک جلد چاپ شود که البته هنوز این کار به دلیل نداشتن دسترسی به همه نمایش نامه نویسان برگزیده انجام نشده است.