هر روز در معابر و خیابان ها شاهد حضور کودکانی هستیم که با ظاهری ژولیده و غبارآلود به دست فروشی، تکدی گری و... مشغول هستند. در این معضل اجتماعی که منحصر به کشور ما نیست، سماجت کودکان کار در تحریک احساسات افراد آن قدر آزار دهنده است که ترحم رهگذران را بر می انگیزد.
کودکان کار، گاهی از سوی والدین یا به دلایل مختلفی نظیر بی سرپرست شدن از سوی افراد مختلف به کار گرفته می شوند که این امر بیشتر اوقات آن ها را از مدرسه رفتن، پیشرفت و تجربه شیرین دوران کودکی باز می دارد. کار کردن در سن کم تهدیدی برای سلامت روحی و جسمی کودکان خواهد بود که می توان گفت این کودکان نقشی بیشتر از یک کودک در دوران کودکی خود ایفا می کنند.
طرح جمع آوری کودکان کار و خیابانی مطابق هر سال در سیستان و بلوچستان هم اجرا می شود اما برخی از این کودکان مجبور هستند برای گذراندن زندگی خود و خانواده هایشان به انجام شغل هایی مثل دست فروشی، کفاشی و ... بپردازند.
البته با برنامه ریزی مناسب می توان این کودکان را به سمت و سوی کارهایی هدفمند که با نظارت دستگاه های متولی همراه باشد هدایت کرد تا از آسیب های اجتماعی که در کمین کودکان کار است محافظت شوند. کاری که بهزیستی استان با ایجاد غرفه هایی برای اشتغال این کودکان در زاهدان گام هایی را برداشته است و در آستانه بهره برداری قرار دارد.
کار می کنم که محتاج کسی نباشیم
«سعید» یکی از کودکان کار که به گفته خودش از شش سالگی کمک خرج پدرش است و حالا 11 سال دارد به خبرنگار ما می گوید: پدرم کارگر ساختمان است و همیشه برایش کار فراهم نیست به همین دلیل من لاک فروشی می کنم که اگر او دست خالی به خانه بیاید من پول داشته باشم تا نان بخرم.
وی ادامه می دهد: تک پسر خانواده هستم، اگر برادر دیگری داشتم شاید وضعیتمان بهتر بود. درآمد روزانه ام کمتر از 10هزار تومان است اما راضی هستم چون من و پدرم روی پای خودمان ایستاده ایم و دستمان را جلوی کسی دراز نمی کنیم.
کاش می شد کمتر کار کنم
«ابوذر» یکی دیگر از کودکان کار با بیان این که فقط یک روز به مدرسه رفتم تصریح می کند: عصر روزی که از مدرسه به خانه برگشتم آن قدر خسته بودم که خوابم برد و نتوانستم برای کار به بیرون بروم، فکر می کنم اگر به مدرسه بروم نمی توانم کمک خرج خانواده ام باشم. سه سال از اولین و آخرین روزی که به مدرسه رفته ام می گذرد و چون سنم بالا رفته است فکر می کنم دیگر هیچ مدرسه ای من را پذیرش نکند.
وی که به فروش قرآن های جیبی مشغول است تصریح می کند: از زمانی که پدرم فوت کرد زندگی دیگر روی خوش به ما نشان نداد. کاش می شد کمتر کار کنم یا حداقل جایی را برای ما در نظر می گرفتند که افراد بیشتری از ما خرید کنند چون وقتی ما در خیابان ها راه می رویم برخی فکر می کنند برایشان مزاحمت ایجاد می کنیم و با ما برخورد درستی ندارند.
کودکان سرمایه های ملی هستند
کارشناس اجتماعی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان به خبرنگار ما می گوید: فقر والدین، طلاق، مرگ و اعتیاد آن ها بسترساز برخی آسیب های اجتماعی برای کودکان به شمار می رود و خیابان ها برای این سرمایه های ملی مثل آموزشگاهی است که آزمون ورودی آن وقاحت و سماجت است و دوران تخصصی آن در مراکز کانون اصلاح و تربیت و نهایت زندان ها برگزار می شود.
«فریبا ندیم نژاد» ادامه می دهد: مطالعه و بررسی زندگی کودکان کار و خیابانی در سال های گذشته اذهان کارشناسان مسائل اجتماعی را مشغول کرده است. کودکان فقیر دارای خانواده یا بدون خانواده که در خیابان ها و دیگر مراکز تجاری مشغول به کار هستند، قسمتی از جامعه بشری را تشکیل می دهند که پرداختن به آن ها، جلوگیری از شروع آسیبهای اجتماعی را به دنبال دارد.
وی با بیان این که آگاهی جامعه نسبت به پدیده کودک خیابانی و کار لازم است خاطرنشان می کند: کودکان کار و خیابانی خیلی زود از حالت کودکی خارج و به جوان تبدیل می شوند و این جوانان مانند بمب هستند.
وی می افزاید: کودکان کار به عنوان گروهی از کودکان جامعه با توجه به شرایط خاص سنی خود در حال گذراندن دوران بلوغ و بحران هستند که به حمایت جدی و بیشتر والدین نیاز دارند اما از آن جا که به دلایل گوناگون از حمایت والدین محروم شده اند در خیابان رها می شوند و آمادگی لازم برای هر نوع آسیب پذیری را دارند.
ایجاد 26 غرفه برای کودکان کار
مدیرکل بهزیستی از اجرای طرح سامان دهی و اشتغال زایی کودکان کار خبر می دهد و به خبرنگار ما می گوید: این طرح برای اولین بار با هدف کاهش و کنترل آسیب های اجتماعی در استان برگزار می شود که شامل ایجاد و راه اندازی غرفه های فروش غذای طیور، پلاستیک فروشی، مواد شوینده، غذایی، فلافلی و... است.
«محمدرضا سراوانی» خاطر نشان می کند: 26 غرفه با همکاری بهزیستی و شهرداری برای 26 کودک کار و خانواده های آن ها در غرفه های موجود خیابان آزادی و نرسیده به میدان کارگر به مناسبت دهه فجر افتتاح می شود که به صورت رایگان در اختیار این افراد قرار می گیرد.