ذوالفقاری- تغییر سبک زندگی اجتماعی، افزایش کم تحرکی، چاقی و جایگزینی بازی های رایانه ای به جای بازی های حرکتی و ورزشی در میان کودکان تهدیدی جدی و اساسی است که در آینده پیامدهای منفی و جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت. بسیاری از پدرها و مادرها نیز با مشاهده شرایط کنونی زندگی اجتماعی و آگاهی از مشکلاتی که کم تحرکی برای فرزندانشان به همراه دارد همواره دغدغه تربیت و سلامتی آن ها را دارند و می خواهند روش های خوب زندگی را به درستی به آن ها بیاموزند و فرزندان سالم و تندرستی در جامعه داشته باشند، البته همه آن ها می دانند که انجام حرکات ورزشی نه تنها برای سلامت کودکشان مفید است بلکه باعث رشد مهارت های اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس می شود به همین دلیل برخی برای این که فرزندانشان را از بازی های رایانه ای و تماشای تلویزیون دور کنند آن ها را به انجام فعالیت های ورزشی تشویق می کنند اما بسیاری نیز نمی دانند که چه رشته ورزشی برای کودکشان مناسب تر است و از چه زمانی باید او را به ورزش کردن تشویق کنند. همچنین در این راستا آن گونه که باید فرهنگ سازی نشده است و افراد از سن کودکی به ورزش نکردن و بی تحرکی عادت می کنند و در نتیجه در سنین بالاتر رغبتی برای ورزش کردن ندارند و در نهایت شاهد آمار بالای بیماران هستیم که می طلبد در این باره متولیان امر برنامه ریزی درستی داشته باشند و خانواده ها را با بهترین زمان برای شروع ورزش کودکان و رشته ای که با شرایط جسمانی آن ها سازگار است آشنا کنند.
دغدغه والدین
«رضایی» که پدر کودکی 9 ساله است می گوید: فرزندم ساعات زیادی از روز را به تماشای تلویزیون اختصاص می دهد و در کنار آن تنقلات مختلفی مصرف می کند که باعث چاقی او می شود و این افزایش وزن فرزندم برای ما به یک معضل تبدیل شده است.
وی ادامه می دهد: تصمیم گرفتیم او را در یکی از کلاس های ورزشی ثبت نام کنیم بنابراین این کار را انجام دادیم اما احساس می کنیم آن گونه که باید آموزش های لازم که متناسب با سن فرزندم باشد به او ارائه نمی شود، خودمان هم از رشته هایی که فرزندمان با این شرایط جسمانی و سنی می تواند در آن فعالیت کند اطلاعی نداریم.
یکی دیگر از والدین که فرزندی 6 ساله دارد اظهار می کند: یک کودک از چه زمانی آمادگی لازم را برای شروع فعالیت های ورزشی دارد؟ آیا با توجه به سن کودک باید فعالیت ورزشی اش را انتخاب کرد؟ در 6 سالگی چه نوع فعالیت هایی برای فرزندم مناسب است و چندین سوال دیگر همواره ذهنمان را مشغول به خود می کند.
«مجیدی» می افزاید: رسانه ها از جمله رسانه ملی درباره بهترین زمان برای شروع فعالیت ورزشی کودکان و مناسب ترین ورزش برای آنها هیچ برنامه ای ندارند، هنگامی هم که به باشگاه های ورزشی مراجعه می کنیم بدون این که بدانند آیا رشته ورزشی که در باشگاه خود ارائه می کنند با شرایط فرد متناسب است یا خیر، اقدام به ثبت نام می کنند و کمتر شخصی در باشگاه ها حضور دارد که راهنمایی برای والدین باشد.
یکی دیگر از والدین می گوید: برای گسترش فرهنگ ورزش در میان کودکان یا تشویق آنها به فعالیت های ورزشی آن گونه که باید در استان اقدامی صورت نگرفته است، فرزندانم حتی در زنگ ورزش مدارس هم رغبتی برای ورزش کردن ندارد زیرا هنوز آن گونه که باید با فعالیت های ورزشی آشنا نشده اند و یا این که در این ساعت با فعالیت های سخت و فشرده ای مواجه می شوند که باعث بی انگیزگی آنها می شود.
شمسی فر اضافه می کند: از طرفی خانواده ها هم درباره رشته متناسب سن فرزندشان اطلاعی ندارند و هر فردی درباره یک رشته نظر متفاوتی با دیگری دارد به عنوان مثال برخی ژیمناستیک را ورزشی مناسب برای کودکان و برخی نامناسب می دانند.
بهترین زمان برای شروع ورزش کودکان
یکی از کارشناسان ارشد تربیت بدنی می گوید: از دیدگاه سلامت اگر هدف از ورزش ارتقای سلامت عمومی جامعه باشد و از دیدگاه ورزشی اگر حضور طولانی تر ورزشکار و غیبت نکردن وی در میادین ورزشی به علل مختلف از جمله ترس و نگرانی و آسیب مورد نظر باشد پرداختن حرفه ای به ورزش در کودکان و نوجوانان تا سن ۱۴ سالگی توصیه نمی شود. «محمدرضا تیموری» می افزاید: زودترین سن برای شروع ورزش سن 6 تا 7 سالگی است و قبل از آن باید فعالیت های فیزیکی کودک جنبه بازی داشته باشد و القا کننده مفهوم ورزش نباشد .
وی اظهار می کند: در 5 سالگی نشستن یا ایستادن و بی حرکتی بیش از اندازه برای کودکان باعث کسالت و خستگی و یا ایجاد حالات عصبی می شود.
به گفته وی فعالیت هایی که برای کودک تنظیم می شود باید به گونه ای باشد که او را به تحرک وادار سازد، دویدن، پریدن، دوچرخه سواری، فعالیت های موزون همراه با صدای طبل، سوت، زدن دو چوب بر یکدیگر و یا درصورت امکان استفاده از نوارهای موسیقی مناسب که به هماهنگی اعصاب، عضلات و کنترل و تعادل بیش تر بدن منجر می شود، آب بازی تحت نظارت و بازی با توپ سبک نیز می تواند بازی های مناسبی برای این کودکان باشد. بنابراین از این سن نیز فعالیت ورزشی نباید به یک رشته خاص محدود شود و باید دارای تنوع مناسب از همه فعالیت های ورزشی مناسب برای سن و به خصوص ورزش های پایه را شامل شود.
وی ادامه می دهد: کودکان زیر ۸ سال باید در بازی، کشف و یادگیری مهارت هایی که از طریق پرتاب کردن و گرفتن، ضربه زدن به توپ، بالا و پایین پریدن، دویدن و شنا کردن حاصل می شود کاملا آزادانه رفتار کنند و این مهارت ها را به شادی بخش ترین روش بیاموزند.
وی تصریح می کند: برای کودکان ٨ تا ۱۰ ساله فعالیت هایی مانند پیاده روی، دوهای کوتاه، ژیمناستیک، شنا، تنیس و تنیس روی میز توصیه می شود، این افراد با توجه به میزان رشد خود می توانند در مسابقات سازمان یافته از جمله رقابت های مدرسه محور شرکت کنند.
توجه به رشد استخوان ها
این کارشناس بیان می کند: کودکان کم سن و سال نباید به ورزش هایی بپردازند که موجب اختلال در رشد استخوان ها، عضلات و مفاصل آن ها می شود یا به این اندام ها صدمه وارد کند. بلکه بهترین روش پرداختن به ورزش های متنوعی است که روی یک اندام متمرکز نشده و طولانی هم نباشند.
وی اضافه می کند: بدن سازی با وزنه قبل از سن بلوغ توصیه نمی شود و پس از آن هم باید همواره تحت نظر مربی انجام شود، بهترین حالت در بازی و ورزش کودک زمانی است که او با همسالان یا کودکان هم اندازه خود باشد. آن ها هنوز برای توسعه مهارت های خود به کمک نیاز دارند و باید کنار آمدن با ناامیدی و شکست را بیاموزند و فعالیت تخصصی آن ها باید تنها30 تا 40 درصد کل زمان فعالیت ورزشی را تشکیل دهد و به تدریج این میزان افزایش می یابد.
به گفته وی کودکان و نوجوانان ١۱ تا ۱۳ سال می توانند از رقابت در ورزش لذت ببرند و همچنان به آموختن مهارت های تازه بپردازند، بعضی از کودکان در این گروه سنی استعداد و علاقه خاصی به یک ورزش به خصوص نشان می دهند و می توانند با داشتن مربی در این زمینه بسیار پیشرفت کنند.
تیموری با بیان این که این سنین، بهترین زمان برای پرداختن به ورزش های مختلف و انتخاب ورزش مورد علاقه از میان آن هاست تصریح می کند: یک مهارت بسیار مهم در این سنین، آموختن رفتار صحیح در زمان بازی، بردن و باختن است. پرداختن به ورزش در این رده سنی می تواند شامل سفرهایی با تیم ورزشی و فرصت هایی برای رهبری گروه نیز باشد، نکته مهم در این است که نباید نوجوان را بیش از حدود آمادگی و توانایی جسمی و روحی او به انجام کاری وادار کرد. نوجوانانی که به هر دلیل علاقه ای به شرکت در ورزش های رقابتی تیمی ندارند می توانند با راهنمایی مربیان و والدین خود به ورزش هایی چون اسکیت، سوارکاری، دوچرخه سواری و مانند این ها بپردازند.وی می گوید: در سنین ۱۵-۱۴ سالگی نیز 50 درصد فعالیت ورزش برای فعالیت تخصصی در نظر گرفته می شود و در نهایت نیز در سنین جوانی و ورزش بزرگسالان باید همواره ۲۰درصد فعالیت های ورزشی غیر اختصاصی، عمومی و پایه ورزشی باشد. از دیگر نکات مهم در زمینه ورزش کودکان و نوجوانان شرکت کودک در ورزش های گروهی و در گروه متناسب با کودک از لحاظ سن، جنس و جثه بدنی است.