شهرکی- با اشتیاق کفش صورتی رنگی را پیدا کرده است و چادر مادرش را می کشد تا آن را برایش بخرد. پدر و مادرش هم با دقت به کفش های آویزان بر روی دیوار نگاه می کنند تا کفش خوبی را انتخاب کنند. کمی آن طرف تر چند خانم به تکه های سوزن دوزی شده لباس های بلوچی نگاه می کنند و سعی دارند تعدادی از آن ها را انتخاب کنند. هوا گرم است و مردم هم روزه دارند اما از شور و شوق آن ها برای خرید و مهیا شدن برای عید فطر نمی کاهد. مردان با همسر و فرزندان خود به بازار آمده اند و تلاش می کنند برای هر یک از اعضای خانواده خود خریدی هرچند کوچک انجام دهند. برخی زنان با رغبت زیادی در پارچه فروشی ها برای خرید پارچه چانه می زنند و تخفیف می گیرند و فروشنده ها هم برای راضی نگه داشتن مشتریان خود به آن ها تخفیف می دهند. رانندگان نیز در حالی که شیشه های خودروی آنان برای فرار از گرما بالاست و کولرها را روشن کرده اند در صفی متوقف و به دنبال جای پارک هستند تا بتوانند به خریدهای مورد نیاز خود بپردازند. این ها توصیف قسمت هایی از بازار مشترک زاهدان یا میدان کوثر در آستانه عید فطر است.
خرید شب عید
عید فطر یکی از مهم ترین اعیاد مردم است و در سیستان و بلوچستان از ویژگی خاصی برخوردار است. هر سال با فرارسیدن این عید بزرگ مردم خود را مهیا می کنند و به خرید لباس ، آجیل و شیرینی و برنامه ریزی برای عید دیدنی می پردازند. اگرچه این روزها دمای هوا بسیار زیاد است و مردم کمتر برای کارهای غیرضروری بیرون می آیند اما گویی خرید شب عید از این قاعده مستثنی است. وارد بازار مشترک که می شوی از همان ابتدای بازار مردم در حال خرید هستند. زنان زیادی به همراه همسران و فرزندان خود برای خرید لباس، پارچه، کیف و کفش به بازار آمده اند. اگرچه در روز بر گرمای هوا افزوده می شود اما مشتریان بدون توجه به گرمای بیش از 40 درجه هوا با عجله خریدهای عید خود را انجام می دهند تا هنگام فرارسیدن عید همه چیز تمام و کمال مهیا باشد.یکی از فروشندگان سوزن دوزی های بلوچی به خبرنگار ما می گوید: عید فطر در نزد اهل تسنن استان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. هر سال هنگام فرارسیدن این عید بزرگ مردم و به ویژه اهل سنت استان برای خرید لباس نو به بازار می آیند. اگرچه گرمای هوای امسال رونق بازارها را کمتر کرده است و در طول روز مشتریان کمتری داریم اما با این حال شب ها مردم با شور و اشتیاق برای خرید عید به بازار می آیند و بیشتر کاسبی ما مربوط به شب است.یکی از کفش فروشان هم بیان می کند: هفته پایان ماه رمضان مردم برای خرید عید به بازار می آیند، اما امسال در طول روز به دلیل گرمای هوا مشتریان کمتری داریم و اغلب نزدیک غروب و شب ها مغازه ها شلوغ می شود. البته یکی دو روز پایان ماه رمضان شلوغی بازارها بیشتر است و کسب و کار ما هم رونق بیشتری دارد. بیشتر مشتریان شب ها را برای خرید کردن انتخاب می کنند. در طول سال همه اعیاد به ویژه عید فطر تعداد مشتریان بیشتر می شود و مردم زیادی برای خرید به مغازه ها می آیند. یکی از خریداران هم اظهار می کند: به دلیل جایگاه خاص و ویژه عید فطر برای مردم این استان این عید از اهمیت زیادی برخوردار است. هرسال به همراه خانواده ام برای خرید ویژه این عید به بازار می آیم و خرید میوه، شیرینی، آجیل، لباس جدید ، پارچه ، چادر ، کیف و کفش عمده خریدهای ما را تشکیل می دهد. در این بخش از بازار هم قیمت ها مناسب تر است و اغلب برای خرید به این قسمت شهر می آییم.
فروش شیرینی و آجیل زیر آفتاب!
البته در میان هیاهوی مردم برای خرید شب عید، خرید آجیل و شیرینی از دستفروشان هم قابل تامل است. وانت های زیادی در گوشه و کنار خیابان پارک کرده اند و پشت آن ها مملو از جعبه های شیرینی و آجیل است. برخی از وانت بارها سایه بان دارد و فروشندگان آن را باز کرده و بر روی جنس خود افراشته اند تا در زیر سایه باشد. تعدادی از جعبه های شیرینی هم بدون داشتن پوشش و به حالت باز درمعرض دید خریدار قرار داده شده است. یکی از فروشندگان آجیل که کیسه های زیادی مملو از آجیل را پشت وانت خود قرار داده است در حالی که برای بازار گرمی مردم را به خرید دعوت می کند می گوید: آجیل اعلای زاهدان کیلویی 15 هزار تومان، اگر از شیرینی فروشی ها و آجیل فروشی های شهر بخری کیلویی 25 هزار تومان است. او یک کیسه از آجیل هایش را باز و برای جلب مشتری بیشتر آن را پشت وانت خالی می کند. آفتاب سوزان هم بر آجیل ها می تابد اما فروشنده بدون دغدغه آن ها را می فروشد. یکی از خریداران نگاهی به آجیل ها می کند و می گوید: ظاهر آجیل ها و رنگ و لعاب آن خوب است، اما آن ها را زیر آفتاب پهن کرده است. بسیاری از مردم به راحتی و بدون توجه به آفتاب خوردگی خرید خود را انجام می دهند و چون استقبال زیاد است هر سال بر تعداد این فروشندگان نیز افزوده می شود. گویا بر این قسمت از بازار و فروش غیربهداشتی شیرینی و آجیل هیچ نظارتی نمی شود. یکی از فروشندگان که بسته های شیرینی را در زیر آفتاب پهن کرده است می گوید: هر سال برای فروش شیرینی به این بخش از شهر می آیم و امسال هم فروش خوبی داشتم. معمولا شیرینی ها را از شهرهای اطراف نظیر بیرجند، شیراز و کرمان می آورم و با قیمت ارزان تر از شیرینی فروشی ها می فروشم. سال گذشته از بیرجند شیرینی آوردم اما شیرینی های امسال از شیراز خریداری شده است که مردم هم معمولا خرید می کنند. هر جعبه یک کیلویی شیرینی را 6 هزار تومان می فروشم. البته به نوع شیرینی هم بستگی دارد. این شیرینی ها خانگی است و معمولا در خانه تهیه می شود و به همین دلیل مردم هم استقبال بیشتری برای خرید می کنند.یکی از خریداران که 6 بسته شیرینی خریده است می گوید: شیرینی های این قسمت از بازار نسبت به شیرینی فروشی ها ارزان تر است و می توانم با هزینه کمتری هم شیرینی و هم آجیل بخرم و عید را از مهمانان خود پذیرایی کنم. وی می افزاید: هر سال برای خرید شیرینی به اینجا می آیم. البته شیرینی های آن ها در هوای آزاد و در معرض حشرات و زیر نور آفتاب فروخته می شود اما هنگامی که توان مالی کافی برای خرید ندارم ترجیح می دهم از همین فروشندگان شیرینی عید را تهیه کنم.
مردم از دستفروشان شیرینی و آجیل نخرند
رییس مرکز بهداشت زاهدان در توصیه به مردم به خبرنگار ما می گوید: مردم از دستفروشان شیرینی و آجیل نخرند. این فروشندگان در حیطه کاری مرکز بهداشت نیستند و باید شهرداری در این زمینه اقدام کند. دکتر «هادی نظری» می افزاید: این اقلام غذایی مورد تایید مرکز نیست و با توجه به این که نحوه تهیه آن مشخص نیست توصیه می کنیم مردم از آن ها خرید نکند. بهتر است مردم از فروشگاه های تحت نظارت و مکان های مشخص، شیرینی و آجیل خود را خریداری کنند.
افزایش دستفروشان شیرینی و آجیل
سید «مجید طباطبایی» سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری زاهدان هم می گوید: استقبال و تقاضای زیاد مردم از این دستفروشان سبب افزایش تعداد آن ها و عرضه بیشتر این مواد غذایی شده است. وی البته می افزاید که دستگاه های نظارتی و بهداشتی باید در این زمینه اقدام کنند.