گروه جامعه- بیماری های دهان و دندان از جمله بیماری های شایع عفونی است که عوامل مختلفی در ایجاد آن ها نقش دارند. تغییر عادات و رژیم غذایی، رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان و بی توجهی به سلامت دندان ها از مهم ترین علل ابتلا به بیماری های دهان است .آفت، یک بیماری شایع دهانی است و معمولا به صورت زخم در منطقه زبان، گونه ها و یا لثه ها ایجاد و سبب به وجود آوردن ضایعات دردناک نکروتیک در مخاط دهان، زبان و لثه می شود.
علت های ایجاد آفت
یکی از دندانپزشکان درباره این بیماری، علل، راه های درمان و پیشگیری از آن به روزنامه سیستان و بلوچستان می گوید: آفت یک بیماری شایع دهانی است که تاکنون علت ایجاد این زخم های دردآور در حفره دهانی پیدا نشده است. اما دلایلی شامل استرس و کمبود برخی از ویتامین ها و تغییرات هورمونی می تواند در ایجاد آن نقش داشته باشد.
دکتر «سعید شهرکی» ادامه می دهد: عوامل دیگری هم می تواند در ایجاد آفت دهانی موثر باشد که از جمله می توان به سابقه خانوادگی و ژنتیکی اشاره کرد. علاوه بر آن ضربه خوردن به بخش هایی از دهان می تواند در ایجاد آن نقش داشته باشد. این ضربه ممکن است در حین انجام تمرینات ورزشی، درمان های دندانپزشکی، استفاده از براکت ها، انجام ارتودنسی و ... به وجود آید.وی تصریح می کند: کمبود برخی ویتامین ها نظیر فولیک اسید، ویتامین ب 12 و یا آهن و نیز تغییرات هورمونی هم در تشدید آفت موثر است. به طوری که در خانم های مستعد به علت تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی شایع تر است. همچنین آلرژی نسبت به برخی مواد غذایی هم می تواند آفت را تشدید کند.
انواع آفت
این جراح دندانپزشک عنوان می کند: آفت دهان دارای انواع مختلفی است و شامل آفت مینور، ماژور و شبه تبخال می شود. آفت مینور حدود ۸۰ درصد موارد ابتلا را شامل میشود. این نوع بیشتر در گروه سنی ۱۰ تا ۴۰ سال دیده شده و ناراحتی مختصری ایجاد می کند. زخم هایی بین ۲ تا ۴ میلی متر در لبها، گونهها، کف دهان و زیر زبان ایجاد میشود که در لثهها، کام و روی زبان شایع نیستند. ضایعات در مدت ۷ تا ۱۰ روز بهبود می یابد ولی با فواصل نامنظمی ممکن است عود کند.وی اضافه می کند: فرم ماژور حدود ۱۰ درصد موارد را شامل میشود که زخم های بزرگ تر و عود بیشتری دارد و مدت بیشتری باقی میماند که از نوع مینور دردناکتر است. اندازه آنها ممکن است از یک سانتی متر هم بزرگ تر شده و در هر جای دهان حتی روی زبان و کام نیز دیده شود. تعداد آنها کم و در مدت ۱۰ تا ۴۰ روز بهبود مییابد. البته بهبودی آنها میتواند با به جا گذاشتن جوشگاه باشد.وی تصریح می کند: آفت شبه تبخال در سنین کمی بالاتر از فرم های قبلی دیده می شود و در خانم ها شایع تر است. این فرم به شدت دردناک بوده و آن قدر فواصل عود کم است که زخم تقریباً به طور مداوم وجود دارد. این فرم با ایجاد تاول های ریز شروع میشود که به سرعت به زخم های کوچک ۲ میلی متری تبدیل میشود. این ضایعات در هر جای دهان ممکن است باشد. این زخم ها بزرگ تر شده و به یکدیگر میپیوندد تا یک زخم بزرگ که طی ۱۰ روز یا بیشتر بهبود مییابد، تشکیل شود. وی می گوید: اگرچه عوامل مختلفی می تواند در ایجاد و تشدید آفت موثر باشد اما پیشگیری از آن بهترین راه است که در این راستا حداقل دو بار مسواک زدن در روز و استفاده مرتب از نخ دندان موثر است. علاوه بر آن کاهش میزان استرس، مصرف نکردن غذاهای محرک ایجاد آفت و تماس نداشتن با افراد دارای این عفونت می تواند در پیشگیری از این بیماری شایع موثر باشد.
درمان آفت
دکتر شهرکی عنوان می کند: هنگامی که آفت دهانی ایجاد می شود تنها راه مقابله با آن درمان های علامتی است که از جمله می توان به استفاده از دهانشویه های کلر هگزدین اشاره کرد. این راه درمان تا حدی درد و التهاب را کاهش می دهد اما تعداد دفعات آفت را کاهش نمی دهد. علاوه بر آن استفاده از کوتیکواستروییدهای سطحی به صورت پماد یا دهانشویه، التهاب و درد ناشی از ضایعات را کاهش می دهد. کورتون ها درد آفت را کاهش می دهد اما روی تکرر آفت نقشی ندارد. همچنین دهانشویه های بنزید آمین تنها ضد التهاب های موضعی است و به عنوان یک راه برای درمان آفت به جز کاهش دردی گذرا تاثیر شگرفی ندارد.
وی اظهار می کند: استفاده از آنتیبیوتیک موضعی مانند کپسولهای ۲۵۰ میلیگرمیِ تتراسایکلین محلول در سرم فیزیولوژی بهصورت دهانشویه، رفع کمبودهای ویتامینی و املاح سرمی همچون ویتامین ب۱۲، آهن و اسید فولیک و پرهیز از غذاهای آلرژیزا، استفاده از داروهای بیحسکننده موضعی همچون لیدوکائین یا دیفنهیدرامین استفاده از مواد محافظ موضعی حاوی استروئیدهای موضعی همچون تریامسینولون یا کلوبتازول یا فلاکینولون نیز از راه های درمان این بیماری است.
وی بیان می کند: باید توجه شود اگر این راه های درمان آفت دهان به صورت خود درمانی و بدون تجویز پزشک استفاده شود، احتمال قارچ های دهانی را بالا می برد. توصیه میشود افرادی که مرتباً و به تعداد زیاد آفت میزنند و یا آفت آنها بزرگ است و التیام آنها زمان زیادی طول میکشد، برای شناسایی عامل و بیماریهای زمینهای مستعدکننده تحت معاینات و آزمایشهای کاملتری قرار گیرند.