سنت هایی که به فراموشی سپرده شده است
تعداد بازدید : 9
نام گذاری نوزادان در قدیم
گروه جامعه
ساعت ها بر روی سنگ فرش های زیبای حیاط قدم زد، لب حوض، کنار یکی از شمعدانی هایی که تازه گل داده بود، نشست و از ته دل آرزو کرد خدا نوزادی سالم به او عطا کند. ساعتی بعد صدای گریه نوزاد آمد و یکی از خواهرانش با عجله از اتاق بیرون آمد و مژده به دنیا آمدن فرزند پسر را به او داد و خدا را سپاس گفت. دقایقی بعد قابله زبردست از اتاق خارج شد و رفت و در سپیده دم، شادی وصف ناپذیری در خانه کاهگلی و ساده طنین انداز شد. نوزاد نو رسیده یک دنیا شادی را با خود به همراه آورد و دل اطرافیان را شاد کرد. در روزگاران بسیار قدیم، زمانی که نوزادی به دنیا می آمد، شادی در خانه می پیچید و تا چند خانه آن طرف تر همه خبردار می شدند که خداوند فرزندی به خانواده ای عطا کرده است. بستگان نزدیک و درجه یک زائو در کنارش می ماندند تا مراقبت های لازم را از او و نورسیده اش انجام دهند. یکی از بانوان قدیمی با بیان این مطلب، اظهار می کند: بارها از پدر مرحومم شنیده بودم زمانی که نوزادی به دنیا می آمد، رسم بر این بود که بزرگان هر دو فامیل مانند پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها، عمو، عمه، خاله و دایی پدر و مادر نوزاد پس از مشخص شدن جنسیت او در منزل آن ها جمع می شدند تا پس از دیدن نوزاد، نامی مناسب برایش انتخاب کنند. بانو «کمالی» که 75 سال دارد ادامه می دهد: آن زمان به طور معمول بزرگ ترهایی مانند پدر بزرگ یا مادر بزرگ برای نوزاد اسم انتخاب می کردند و از آن جا که بیشتر نام امامان(ع) برای فرزندان انتخاب می شد، کمتر مخالفت می کردند و فردی روی حرف بزرگ ترها حرف نمی زد. وی به خواندن اذان در گوش نوزاد هم اشاره می کند و می گوید: آن موقع ها پس از آن که نوزاد به دنیا می آمد، در فرصت مناسبی یکی از بزرگ ترها که به طور معمول پدر یا پدر بزرگ بودند، در گوش نوزاد اذان و اقامه می خواندند.
انتخاب نام
شهروند کهن سال دیگری هم با اشاره به خاطرات گذشته بیان می کند: در زمان قدیم با این که تعداد فرزندان خانواده ها زیاد بود اما هر بار که نوزادی به دنیا می آمد، خانه پر از شادی و شعف می شد و همه دور نوزاد جمع می شدند، بچه های بزرگ تر با دقت او را نگاه می کردند، خواهرها و برادرها هر یک برای نام نوزاد، نظری می دادند، یکی اصرار داشت اسمی را که او انتخاب کرده است، بگذارند، دیگری تلاش می کرد که ثابت کند نام انتخابی او بهتر است و باید همان نام را بگذارند. بانو «شمس اللهی» ادامه می دهد: آن زمان، بزرگ ترها برای فرزندان هر خانواده نام تعیین می کردند، برخی اعتقاد داشتند باید نام بستگان نزدیک را که فوت شدند بر نوزادان بگذارند تا نام آن ها در ذهن همگان باقی بماند، برخی دیگر هم نام ائمه اطهار(ع) را برای فرزندان شان انتخاب می کردند. وی اظهار می کند: در استان به طور معمول برای نوزادان مراسم روز ششم برگزار می کردند که در این روز اقوام را به منزل شان دعوت می کردند و افراد دعوت شده به یمن به دنیا آمدن نوزاد، برای پدر و مادر او چشم روشنی(هدیه) می آوردند. بانو «ثریا سلطانی» هم درباره رسم نام گذاری در قدیم تا آن جا که به خاطر دارد بیان می کند: برخی از خانواده ها رسم داشتند زمانی که جنین چهار ماهه بود، پدر خانواده یک نام دختر و یک نام پسر برای او انتخاب می کرد و آن را با صدای بلند می گفت تا به جنین القا شود. این بانو ادامه می دهد: بیشتر نام هایی که برای پسران انتخاب می کردند، «محمد»، «علی»، «حسین» و نام دیگر امامان معصوم(ع) بود و برای دختران نیز نام و القاب حضرت فاطمه(س) را انتخاب می کردند. به گفته وی، پس از به دنیا آمدن نوزاد او را در تشت آب می شستند سپس لباس بر تنش می کردند، پس از آن پدر یا پدر بزرگ در این مراسم، نوزاد را روی دو دست خود میگرفت و در گوشش اذان و اقامه می خواند، پس از این مرحله، سه بار نام کودک را در گوش چپ نجوا و در گوش او اذان و اقامه تلاوت می کرد و بعد نام انتخابی نوزاد را در گوش دیگرش می گفت. این بانو با بیان این که آن زمان امکان دریافت فوری شناسنامه برای نوزادان فراهم نبود و بیشتر آن ها در خانه به دنیا می آمدند، می افزاید: زمانی که نوزادی به دنیا می آمد، به طور معمول پدر نوزاد نام او، تاریخ دقیق تولدش به ساعت، روز، ماه و سال را در پشت قرآن می نوشت. وی خاطرنشان می کند: برخی از خانواده ها هم از قبل نامی را برای نوزاد انتخاب نمی کردند و منتظر می ماندند تا نوزادشان سالم به دنیا بیاید سپس قرآن را باز می کردند و بر اساس جنسیتی که داشت نامی از متن قرآن برای او انتخاب می کردند.
جشن به دنیا آمدن نوزاد
شهروندی دیگر هم با بیان این که برخی از سنت های خوب گذشته، رنگ باخته است، می افزاید: یکی از آن سنت ها، انتخاب نام برای نوزادان توسط بزرگ ترها و احترام گذاشتن به نظر آن ها بود که اکنون این امر کم رنگ شده است. وی که خود را «مقدسی» معرفی می کند، ادامه می دهد: در میان افراد و گروههای مختلف که از نظر مذهب یا قومیت تفاوت دارند، انتخاب نام کودک تازه متولد شده، مستلزم برگزاری مراسم یا تشریفاتی است که ریشه در تاریخ گذشته آن ها دارد. وی اظهار می کند: پس از آن که مرحله انتخاب نام با مشورت اقوام و بزرگان فامیل انجام می شد، برای او جشن می گرفتند که روز جشن گرفتن به مناسبت به دنیا آمدن نوزاد در شهرهای مختلف کشور متفاوت بود. در استان شش روز پس از به دنیا آمدن نوزاد، اقوام شان را به طور معمول به صرف شام دعوت می کردند و در اصطلاح برای نوزاد خود «شب شش یا شب خیر» می گرفتند. به گفته وی، اسم نوزاد و همچنین ساعت، روز، ماه و سال تولد او در حاشیه قرآن، دیوان حافظ یا هر کتاب ارزشمند دیگری که از گذشته های دور، نام همه فرزندان خانواده در آن ثبت شده بود، نوشته میشد. این شهروند بیان می کند: یکی از سنتهای جالب که همچنان نیز مرسوم است این که اگر در میان اعضای خانواده کودک تازه متولد شده، فردی از دنیا رفته باشد، نام او را روی نوزاد می گذارند و به این ترتیب نام افراد همیشه زنده می ماند و از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.