منظور از سردی کردن چیست و چه مواد خوراکی منجر به سردی کردن می شود؟

حسین معارفی، کارشناس طب سنتی: اصطلاح «سردی کردن»، معمولاً برای دل‌ درد، دل‌ پیچه و گاهی هم حالت تهوع بعد از زیاده‌ روی در مصرف خوراکی‌ هایی با طبع سرد و خشک یا سرد و تر‌ به کار می ‌رود. بهار و تابستان، فصل میوه ‌های با طبع سرد است و افراد در این فصول بیشتر سردی را تجربه می‌کنند. تقریباً همه لبنیات جز پنیر کهنه، شیر محلی تازه، کره و ماست چکیده، طبع سردی دارند. بین لبنیات، پنیر تازه، خامه، دوغ، سرشیر، شیر پاستوریزه و ماست معمولی، طبع سرد و تر دارد و کشک و قره‌ قروت طبعشان سرد و خشک است. بهتر است این خوراکی ها را با مصلح های آنها مصرف کنید. مثلا پنیر تازه را با گردو، آویشن یا نعناع خشک بخورید. خامه، سرشیر و شیر پاستوریزه را با عسل مصرف کنید. کشک را با سیر، نعناع خشک و پونه کوهی مخلوط کنید. در دوغ یا ماست مصرفی ‌تان نعناع، ‌آویشن، سیر، کاکوتی، ‌سیاه‌دانه یا پونه بریزید یا آن را با زیتون همراه کنید. قره‌ قروت را هم می‌توان با انواع فلفل، سیاه‌ دانه یا زیره مصرف کرد تا دچار سردی ناشی از خوردن آن نشد.تقریباً همه ریشه‌ها مانند پیاز، سیر، موسیر و هویج، طبع گرمی دارند و تنها ریشه پرمصرف با طبع سرد و تر، سیب‌زمینی است. به ‌همین دلیل افرادی که با مصرف سیب ‌زمینی دچار دل‌درد می‌ شوند و سردی‌ شان می‌کند، باید آن را با مصلح‌ هایش مثل دارچین، زنجبیل و آویشن بخورند.بعضی‌ از میوه‌ها که اتفاقا طرفداران زیادی هم دارند و به دلیل ریز و خوش‌خوراک بودن، زیاد مصرف می‌شود، مزاج سردی دارد. مثلاً طبع آلبالو، زالزالک، زغال‌اخته و ازگیل، سرد و خشک است. آلو، دارابی، زردآلو، شفتالو، شلیل، کیوی و هلو هم طبع سرد و تری دارد. بین میوه‌های پرمصرف، گیلاس و گلابی دارای مزاج گرم و تر است. عسل بهترین مصلح برای این میوه‌ های سرد است اما شفتالو و هلو را می‌توان با مربای زنجبیل هم مصرف کرد.گوشت‌ها جز گوشت بز، ماهی، سیرابی و قلوه، طبع گرمی دارند. مزاج ماهی هم سرد و تر است به ‌همین دلیل خیلی‌ها پس از خوردن ماهی، سیرابی و قلوه، دل‌درد می‌گیرند و به ‌اصطلاح سردی‌شان می‌کند. این که گوشت ماهی را با روغن کنجد یا روغن بادام شیرین طبخ و آن را با زنجبیل، آویشن و ادویه‌های گرم مانند فلفل، طعم ‌دار و مصرف کنید. سیرابی را هم می‌توان با گلپر، سرکه، مرزه، دارچین و زنجبیل همراه کرد. طبع سرد قلوه را هم می‌شود با کباب کردن و زدن روغن زیتون، نمک، فلفل، دارچین و ‌زیره کمی تعدیل کرد. نمک، فلفل، پیاز، دارچین، زیره و خرما هم جزو مصلح‌ های گوشت بز است. گوشت گوساله طبع گرم و تر دارد اما اگر با خوردن آن دل‌ درد می‌گیرید، باید گشنیز، سماق و مرزه را به غذاهای حاوی گوشت گوساله بیفزایید.افراد مختلف براساس سن، جنس، خصوصیات جسمی و فصل، دارای مزاج‌های مختلفی هستند. مثلا از تولد تا ۳۰ سالگی، سن گرمی و تری، از ۳۰ تا ۳۵ سالگی، سن گرمی و خشکی، از ۳۵ تا ۶۰ سالگی، سن سردی و خشکی و از ۶۰ سال به بالا هم سن سردی و تری مزاج است. از طرف دیگر، معمولا مزاج آقایان گرم‌تر از مزاج خانم‌ هاست و ده‌ ها عامل دیگر تعیین‌کننده مزاج وجود دارد.