گروه ورزش- بازی‌های محلی سیستان در انواع و کارکردهای مختلف از دیرباز در میان مردم این خطه اجرا می شود که  برخی آئینی، بعضی مناسبتی و برخی هم پهلوانی است. کشتی در سرزمین سیستان از دیرباز و از زمان اسطوره‌ های رستم و سهراب رواج داشته و به واسطه اندام تنومند مردم سیستان همواره این ورزش در اوج بوده است. کشتی‌کچ گردان از واژه «کَچ» گرفته شده است که این واژه به بالای لگن خاصره گفته می‌شود. از آنجا که کشتی گیر حریف را از طریق و مسیر این بخش بدن باید به زمین بزند، این بازی به این نام مرسوم و نام گذاری شده است. کشتی‌کچ دارای فنون مختلفی است که می توان از فن لنگ که اکنون در کشتی آزاد اجرا می‌شود تا فن «دست در شقه» و سرگرده که چرخش و زمین زدن حریف از روی سر است، نام برد.

هدف از انجام این بازی محلی بالا بردن قدرت، استقامت و چابکی بدن است که برای اجرا به امکاناتی مانند یک میدان خاکی به اندازه های مختلف و دلخواه، پوشیدن لباس محلی و بستن شال نیاز دارد. در بازی کشتی کچ گردان وزن افراد و زمان در نظر گرفته نمی شود بلکه دو کشتی گیر با پوشیدن لباس محلی و بستن شال به دور کمر خود، کمر یکدیگر را گرفته و به زور آزمایی می پردازند و در ادامه بازی هر کشتی گیر که بتواند حریف خود را از ناحیه استخوان خاصره یا همان کچ به زمین بزند، به عنوان برنده معرفی می شود. این ورزش بومی و محلی که دارای تاریخچه بسیار غنی است و از دیرباز به عنوان یکی از اصیل ترین کشتی های سیستانی مورد توجه مردم منطقه بوده است امروز با توجهی ویژه در آستانه ثبت در میراث ملی کشور قرار گرفته است و به همین دلیل انجمن کچ گردان کشور برای انجام اقدامات لازم در زاهدان دایر شده است تا بتواند مقدمات ثبت ملی این ورزش بومی و محلی را فراهم کند.

روح جوانمردی و سلحشوری در کشتی محلی

نایب رئیس هیئت ورزش های روستایی و بازی های بومی و محلی استان درباره این ورزش بومی و محلی می گوید: آنچه بیش از هر چیز بر کشتی در ایران حکمفرما بوده نه تنها جنبه بدنی و ورزشی بلکه بیشتر به علت روح جوانمردی و سلحشوری و انگیزه برای آمادگی در مقابل حوادث گوناگون از جمله جنگ های تن به تن و دفاع از کیان و مملکت و ایستادگی در مقابل زورمندان بوده است. کشتی ایران و کشتی های محلی به نام های گوناگون در تاریخ گذشته این مرز و بوم وجود داشته و هر کدام برای خود لطف و منزلت ویژه ای دارد.

«هانیه حیدری» ادامه می دهد: هر منطقه در ایران به تناسب بافت قومیتی خود ورزش های بومی و محلی خاصی دارد که کشتی آن منطقه به نوعی در صدر رشته های ورزشی آن ها قرار می گیرد. انواع کشتی محلی، کردی، ترکمنی، گیلکی، ایلیاتی، باستانی، پهلوانی، آشیرما، گرش، باچوخا، زوران پاتوله، لوچو، دسته بغل، لشکر کشی، کمربندی، بغل به بغل، لری و زوران نشان از اهمیت کشتی در بین اقوام ایرانی دارد. در سیستان و بلوچستان کشتی پهلوانی که به کشتی کچ گردان معروف است بسیار محبوبیت دارد و از دیرباز همیشه در مراسمات شادی و عید جزو برنامه ها و آیین های محلی روستاییان مناطق شمالی استان بوده است. وی می افزاید: با توجه به اشاعه این کشتی به عنوان ورزشی مفرح و پرطرفدار به افغانستان گاهی از اعتبار و پیشینه تاریخی این کشتی سیستانی سوء استفاده شده و تحت عنوان کشتی افغانی معرفی می شود. بنابراین در سال های اخیر تلاش برای ثبت این بازی بومی و محلی در فهرست میراث ملی در دستور کار مسئولان ورزشی و ورزشکاران بومی و محلی این استان قرار گرفت و در همین راستا انجمن کشتی کچ گردان کشور در زاهدان ایجاد شد. با ایجاد این انجمن در سال گذشته موفق شدیم بعد از گذشت چندین سال دوباره این کشتی را در قالب مسابقات استانی و شهرستانی احیا کنیم و علاوه بر سیستان این بازی بومی و محلی را در سایر شهرستان های استان گسترش دهیم که با استقبال بی نظیری مواجه شد زیرا در گذشته مسابقات شهرستانی این رشته تنها در زابل برگزار می شد. اما اکنون در تمامی شهرستان های استان این رقابت ها برگزار می شود. از طرفی اولین مسابقات استانی کچ گردان با حضور رئیس فدراسیون ورزش های روستایی و بازی های بومی و محلی کشور سال گذشته به میزبانی زاهدان برگزار شد. تمامی این اقدامات برای ثبت این بازی بومی و محلی در فهرست میراث ملی بود که تا چند ماه آینده شاهد ثبت آن خواهیم بود.

فعالیت 19 هیئت شهرستانی

نایب رئیس هیئت ورزش های روستایی و بازی های بومی و محلی استان در خصوص فعالیت این هیئت می گوید: در حال حاضر در همه شهرستان های استان این هیئت فعال است و در قالب 19 رشته کلاسیک ورزش های روستایی، بازی های بومی و محلی شهری و روستایی، رشته های ورزشی سنتی، جشنواره ها و اقدامات فرهنگی ورزشکاران و اعضای هیئت مشغول فعالیت هستند.

به دلیل فعالیت مستمر و بالای هیئت های شهرستانی هیئت استان موفق به کسب رتبه عالی در کشور شد و به عنوان هیئت برتر از سوی فدراسیون ورزش های روستایی و بازی های بومی و محلی معرفی شد. با این حال عملکرد فعلی هیئت 70 درصد ظرفیت و توان ورزشکاران است و درصورتی که تمامی امکانات از قبیل زمین بازی در روستاها و یا وسایلی مانند توپ و تور به اندازه همه روستاها در اختیار هیئت های شهرستانی قرار گیرد موفقیت های بیشتری را شاهد خواهیم بود. در حال حاضر در بسیاری از روستاها ورزشکاران به صورت خودجوش زمین های خالی اطراف روستا را برای برگزاری بازی های خود آماده کرده اند و اما به عنوان مثال توپ و میله دروازه و یا دیگر وسایل مورد نیاز از مواردی است که تهیه آن از عهده روستاییان خارج است.حیدری ادامه می دهد: 25 خانه روستایی با تجهیزات کامل برای ورزش هایی مثل شطرنج، دارت، فوتبال دستی، طناب کشی در اختیار برخی روستا قرار گرفته است که حتی قابلیت برگزاری بازی هایی مثل کشتی محلی را در خود دارد. با این حال با توجه به تعداد بالای روستاهای استان این تعداد خانه ورزش پاسخگوی جمعیت روستایی نیست اما با این وجود این خانه ها موقعیت مناسبی را برای فعالیت ورزشی بانوان روستا فراهم کرده است.

بعد مسافت 

وی به مشکلات هیئت و به طولانی بودن مسافت روستاهای استان به مرکز اشاره می کند و می گوید: از آنجایی که تعداد روستاها و همچنین پراکندگی جمعیت در این استان زیاد است همیشه مهمترین دغدغه ورزشکاران روستایی برای شرکت در مسابقات استانی تأمین هزینه های رفت و آمد است که به این دلیل نمی توانیم از تمام ظرفیت ورزشکاران در رشته های روستایی و بازی های بومی و محلی در این مسابقات استفاده کنیم. از طرفی همین مشکل در زمینه اعزام ورزشکاران به مسابقات کشوری وجود دارد.