زندگی در بافت فرسوده را به دلیل مشکلات و خطرهایی که دارد می توان یکی از معضل های جدی در کلان شهر زاهدان دانست، مشکلی که مردم اعم از ساکنان یا دیگر شهروندان گلایه زیادی از آن دارند به طوری که در برخی از نقاط، ساکنان هنگامی که سر بر بالین می گذارند، نگرانند که نکند زلزله ای هر چند ضعیف رخ دهد و بر سرشان فرود آید بسیاری از رهگذران هم با احتیاط از کنار این منازل عبور می کنند که مبادا مشکلی برایشان به وجود آید. در نقاط مختلف زاهدان به ویژه در قسمت های مرکزی و پر رفت و آمد، بافت ها یا هسته های قدیمی شهر که به مرور زمان دچار فرسودگی شده است به چشم می خورد، این بافت ها علاوه بر مشکلات کالبدی، حضور مردم در فضاهای شهری را با مشکل روبه رو کرده است. بی توجهی چندین ساله و نداشتن سیاست های مناسب که به سرمایه گذاری برای نوسازی این بافت ها بینجامد از جمله ضعف های مدیریت شهری است که مشکلات بسیاری را به همراه داشته است. دامنه فرسودگی برخی از این محله ها به اندازه ای است که با یک زلزله متوسط یا بارندگی وقوع فاجعه دور از انتظار نیست، متاسفانه سال گذشته حادثه دل خراش ریزش یک دیوار فرسوده بر سر اعضای خانواده ای که از کنار آن در حال تردد بودند، رخ داد، حادثه ای که به فوت چند نفر منجر شد. وقتی وارد چنین محله هایی می شویم اولین موردی که به چشم می خورد کوچه های نامنظم و کم عرض و دیوارهای فرسوده ای است که بارها با سیمان یا کاهگل ترمیم شده است، در برخی از این خانه ها افرادی ساکن هستند و بعضی از آن خالی از سکنه شده است، در قسمت هایی هم می توان بنرهایی را دید که شهرداری به صاحبان این بناها تذکر داده است برای رفع خطر آن در زمان مشخص شده اقدام کنند. در حالی که فرصت بسیاری از صاحبان این خانه ها برای به سازی بافت فرسوده محدود است اما می توان بنرهایی را دید که بیشتر از یک سال از عمر آن می گذرد و تغییری در خانه ایجاد نشده است.
تجمع سگ های ولگرد و حشرات
یکی از شهروندان در این باره به خبرنگار ما می گوید: 32 سال است که ساکن چهارراه علیشاه هستم، قسمتی از منزل همسایه مان در حال ریزش بود و خطر ما و خودشان را تهدید می کرد، به دلیل محرومیت امکان بازسازی این منزل را ندارد، به همین دلیل این موضوع به شهرداری اطلاع رسانی شد، شهرداری هم قسمتی را که امکان ریزش آن وجود داشت، تخریب کرد اما برای جمع آوری نخاله های ساختمانی اقدام نشد. «میرگانی» می افزاید: یکی دیگر از همسایه ها نیز قسمتی از دیوار منزلش را تخریب و آن را ناتمام رها کرد، به گونه ای که به محلی برای پرسه سگ های ولگرد تبدیل شده است. دخترم یک روز صبح برای رفتن به مدرسه با دیدن سگ های ولگرد ترسید و خانه نشین شد. یکی دیگر از شهروندان می گوید: دیوارهای فرسوده منزل های قدیمی به محل آشیانه سوسک، مورچه، موش و انواع حشرات تبدیل شده است که وارد خانه های مان می شوند، این مشکل جدی خانواده هایی است که در کنار بافت فرسوده زندگی می کنند. وی که نمی خواهد اسمش منتشر شود ادامه می دهد: دیوارهای فرسوده این منازل یک خطر جدی محسوب می شود، بعد از بارندگی امکان ریزش این دیوارها وجود دارد البته برخی از همسایه ها در قسمت های قدیمی منزلشان ساکن نیستند و اقدام به ساخت واحد در قسمت دیگر زمینشان کرده و قسمت فرسوده را تخریب نکرده اند که سبب ایجاد خطر برای مردم و خودروهای در حال تردد می شود.
زمان بر بودن دریافت مجوز
شهروند دیگری اظهار می کند: برای تعمیر دیوار فرسوده منزلمان به شهرداری مراجعه کردم، در مراجعه ها اعلام کردند همزمان با ساخت و ساز پیگیر مجوزهای قانونی باشم که من هم این کار را انجام دادم اما بعد از شروع کار ماموران شهرداری وسایل کارم را جمع آوری کردم که این ناهماهنگی مشکل ساز شده است. «ریگی» ادامه می دهد: مشکل دیگر، زمان بر بودن دریافت مجوز و هزینه پروانه ساخت است، به همین منظور فقط اقدام به بازسازی منزل کردم، می خواستم عقب نشینی کنم که کارهای اداری آن زمان بر بود و از انجام آن منصرف شدم. وی اظهار می کند: وضعیت کوچه های واقع در بافت فرسوده به اندازه ای نا مناسب است که خودروها نمی توانند عبور کنند و اگر اتفاقی بیفتد امکان عبور ماشین آتش نشانی و آمبولانس وجود ندارد.
50 درصد تخفیف برای صدور پروانه ها
سرپرست اداره به سازی و باز آفرینی شهری شهرداری زاهدان در این باره می گوید: شهرداری برای صدور پروانه های مسکونی ۵۰ درصد تخفیف در نظر گرفته است، بر اساس یارانه ای که دولت اعلام کرد، بهره وام نوسازی منازل 8 درصد بود که در زاهدان به 6 درصد کاهش پیدا کرد. «مهدی خاشی» ادامه می دهد: مالکان زمین باید به شهرداری مراجعه و برای دیوار کشی و تعیین تکلیف آن اقدام کنند. طبق قانون اگر مالک برای حصارکشی زمین خود اقدام نکند، شهرداری می تواند دیوار کشی را انجام دهد و هزینه آن را در پرونده نوسازی مالک قید کند. وی ادامه می دهد: مشکلی که برای زمین های رها شده در زاهدان وجود دارد این است که مالکان برای حصارکشی آن اقدامی انجام ندادهاند. وی بیان می کند: شهرداری برای تعمیر و بازسازی دیوارهای فرسوده منازل مسکونی به حکم قضایی نیاز دارد اما برای دیوارهایی که در معرض تخریب است، پس از بازرسی اداره نوسازی اقدامات لازم از سوی شهرداری انجام می شود. وی تصریح می کند: یکی از مشکلات عمده در این باره تمایل نداشتن مالکان برای بازسازی منازل مسکونی است چرا که از نظر اقتصادی برای آن ها به صرفه نیست. وضعیت اقتصادی اکثر ساکنان بافت های فرسوده ضعیف است که همین امر مزید بر علت و سبب شده است برای بازسازی بافت فرسوده اقدام نکنند. وی با بیان این که در بودجه شهرداری برای شش ماه دوم به موضوع بافت فرسوده توجه شده است اظهار می کند: سه محله هدف شیر آباد، کریم آباد و بابایان از مناطق نه گانه زاهدان است که بافت فرسوده دارد، طرح آزمایشی در این سه محله آغاز شده و توسط شرکت باز آفرینی در حال انجام است، طبق دستور استاندار سابق قرار شد دستگاه های اجرایی حداقل 30 درصد بوجه عمرانی خود را در این مناطق هزینه کنند. وی می افزاید: دستگاه های اداری و خدماتی باید در رفع این مشکل با شهرداری همکاری کنند که 19 دستگاه باید در این باره مشارکت داشته باشند. وی ادامه می دهد: سالیانه طرح هایی از طریق استانداری به ستاد باز آفرینی شهر برای مناطق مختلف ارائه می شود، این طرح ها به شرکت باز آفرین شهری ایران ارسال می شود که دو منطقه پشت محدوده کارخانه نمک و قاسم آباد جزو محلات هدف زاهدان است.