بیماران هنگامی که برای ویزیت و درمان به پزشک مراجعه می کنند از حقوقی برخوردار هستند و پزشک در قبال آن ها مسئولیت دارد. طبق قانون پزشکان نسبت به بیماران وظایفی را به عهده دارند که در صورت رعایت نکردن و تخلف در انجام وظایف خود بیماران می توانند از آن ها شکایت کنند. یکی از مهمترین حقوق بیماران در مراجعه به پزشکان و مراکز درمانی این است که مطمئن باشند اطلاعات مربوط به آنان مخفی میماند و رازداری لازم در این زمینه انجام میشود. موضوع رازداری در ماده چهار منشور حقوق بیماران مصوب سال 1380 هم آمده و در آن تاکید شده است که بیمار حق دارد برای حفظ حریم شخصی از محرمانه ماندن پرونده و نتایج معاینات اطمینان داشته باشد، البته جز در مواردی که وظایف قانونی پزشک از این موضوع فراتر باشد. افشای اسرار بیماران ممکن است چند نوع مسئولیت کیفری، انتظامی و مدنی برای پزشکان و کادر درمانی داشته باشد. اولین مسئولیت برای پزشکان، مسئولیت حرفه ای و انتظامی است. در ماده چهار آیین نامه انتظامی سازمان نظام پزشکی، افشای اسرار بیماران تخلف است و مطابق ماده 14 این آیین نامه، پزشک به صورت کتبی توبیخ می شود و در صورت تکرار محرومیت از سه ماه تا یک سال از اشتغال را به همراه دارد. یکی دیگر از حقوق قانونی بیماران هم معاینه و ویزیت دقیق است. بر اساس استانداردهای ویزیتی که در مصوبه هیئت وزیران آمده است، در بخش خصوصی، موسسه های غیر دولتی و دولتی که وابسته به وزارت بهداشت نیستند، مدت زمان ویزیت یک پزشک عمومی ۱۵ دقیقه، پزشک متخصص ۲۰ دقیقه، پزشک فوق تخصص ۲۵ دقیقه و ویزیت روانپزشک ۳۰ دقیقه است اما آن چه که در بسیاری از مطب های خصوصی و کلینیک های دولتی دیده می شود خلاف این موضوع را نشان می دهد.
حضور همزمان چند بیمار در اتاق پزشک
یکی از شهروندان به خبرنگار ما می گوید: برای ویزیت فرزندم به کلینیک بیمارستان حضرت علی اصغر (ع) مراجعه کردم. منشی کلینیک هم زمان چهار یا پنج مریض را به اتاق پزشک فوق تخصص هدایت می کرد. من منتظر بودم اتاق خلوت شود تا بتوانم با پزشک به راحتی درباره مشکل فرزندم صحبت کنم که منشی چندین بار از من خواست به داخل اتاق بروم. «عرفان. م» ادامه میدهد: هنگامی که به او توضیح دادم می خواهم به تنهایی با پزشک ملاقات کنم گفت که دکتر بیماران زیادی دارد و وقت رسیدگی به هر بیمار به تنهایی را ندارد. باید بیماران در اتاق باشند تا بلافاصله پزشک بعد از اتمام ویزیت یک بیمار، بیمار بعدی را معاینه کند. این در حالی بود که در اتاق، چهار کودک چند ماهه تا شش ساله حضور داشتند که سه کودک به دلیل بیماری و بی حوصلگی گریه میکردند. اتاق پزشک شلوغ بود و من متوجه توضیحات او درباره بیماری فرزندم نمی شدم و مجبور بودم دوباره سوال کنم. وی تصریح می کند: این موضوع فقط مربوط به کلینیک های دولتی نیست. متاسفانه برخی دیگر از پزشکان اطفال مستقر در زاهدان برای ویزیت بیشتر بیمار دو یا سه بیمار را به صورت همزمان پذیرش می کنند که رعایت نکردن حقوق بیمار را نشان می دهد.
حریم خصوصی که رعایت نمی شود
یکی دیگر از شهروندان می گوید: بسیاری از پزشکان متخصص زنان و زایمان در زاهدان چند بیمار را به صورت همزمان پذیرش می کنند. به شش پزشک زنان مراجعه کردم که همه آن ها این کار را انجام می دادند و حتی برخی در اتاق خود ماما هم دارند! «ژیلا. ن» ادامه میدهد: در برخی از موارد ماما شرح حال بیمار را میگیرد و سپس به پزشک مراجعه می کند و پزشک هم بدون توجه به بیمار فقط با مشاهده برگه شرح حال نسخه می نویسد. به گفته وی، ویزیت پزشک متخصص را پرداخت می کنیم اما یک کارشناس مامایی ما را معاینه می کند.وی تصریح می کند: یکی از حقوق بیماران حفظ اسرار آن هاست. من به دلیل بیماری هر ماه باید به پزشک زنان مراجعه کنم در حالی که معمولا در اتاق دکتر سه مریض دیگر علاوه بر من حضور دارند و هنگامی که مشکلم را برای پزشک توضیح می دهم آن ها هم اطلاع پیدا می کنند. ممکن است در میان بیماران آشنایی باشد که مایل نباشم از بیماری ام اطلاع داشته باشد. اما هرگاه از منشی درخواست کردم به تنهایی ویزیت شوم اظهار می کرد که شلوغ است و پزشک باید بیماران زیادی را معاینه کند. بنابراین نمی تواند برای هر بیمار زمان زیادی را صرف کند در حالی که شاید در مجموع فقط پنج دقیقه را به معاینه من اختصاص دهد.یکی دیگر از بیماران میگوید: به چشم پزشک مراجعه کردم که به صورت همزمان سه بیمار در اتاق او حضور داشتند. پزشک قسمتی از معاینه یک بیمار را انجام می داد و او را برای مرحله بعدی معاینه، پشت دستگاه دیگر می فرستاد و در همین زمان بیمار بعدی را معاینه می کرد. هر یک از این سه بیمار مرحله به مرحله معاینه می شدند و هیچ یک همه مراحل معاینه را پشت سر هم طی نمی کرد. «حمید. ش» تصریح می کند: هنگامی که سوالی از پزشک می پرسیدم او در حال معاینه بیمار بعدی بود و گمان می کردم به صحبت هایم گوش نمی دهد یا پاسخ های کوتاهی به سوالاتم می داد در حالی که پزشک متخصص موظف است 20 دقیقه را برای معاینه بیمار اختصاص دهد اما معاینه من در بهترین حالت 10 دقیقه طول می کشید که آن هم با حضور چند بیمار دیگر انجام می شد.
زمان کم برای معاینه
یکی دیگر از بیماران هم می گوید: دچار اگزمای پوستی شده بودم و به متخصص پوست مراجعه کردم که همزمان با من دو بیمار دیگر هم در اتاق منتظر معاینه بودند. پزشک از من خواست محل اگزما را نشان دهم و با توجه به این که یکی از این بیماران مرد نامحرم بود نمی توانستم این کار را انجام دهم. اما متاسفانه پزشک به این موضوع توجهی نداشت و مجبور شدم محل اگزما روی ساق پایم را نشان دهم. «نسترن. ا» اظهار می کند: این موضوع اگرچه برای برخی از پزشکان عادی است اما سبب ضایع شدن حقوق بیماران می شود و باید با آن ها برخورد شود. بسیاری از بیماران نیز به حقوق خود آشنایی ندارند و متاسفانه عده ای از پزشکان هم از این موضوع سوء استفاده می کنند که باید نظارت بیشتری بر کار آن ها شود. این موضوع فقط به یک گروه از پزشکان مربوط نمی شود، بلکه در مطب برخی دیگر پزشک ها نیز با این مشکل مواجه می شویم. به گفته وی، حقوق بیماران در مطب بسیاری از پزشکان رعایت نمی شود و باید در این زمینه چاره ای اندیشید زیرا بیماران مجبور هستند برای درمان به پزشک مراجعه کنند و هرگونه رفتاری را تحمل می کنند تا بتوانند معاینه شوند. ممکن است ساعت ها پشت در اتاق دکتر منتظر ویزیت باشند و فقط پنج دقیقه معاینه شوند.
ویزیت همزمان خلاف قانون است
مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در این باره به خبرنگار ما می گوید: فرستادن چند بیمار همزمان به اتاق پزشک برای ویزیت خلاف است و کسی حق انجام این کار را ندارد. تیم های نظارت این دانشگاه دوشنبه و سه شنبه هفته جاری برای بازدید به مطب پزشکان رفته اند.دکتر «مجید یوسفی» می افزاید: مردم بدانند که حضور همزمان چند بیمار در اتاق پزشک برای ویزیت خلاف قانون است و اگر کسی این کار را انجام دهد به شدت با او برخورد می شود. بنابراین در صورت مواجهه با این موضوع با شماره 190 تماس بگیرند تا موضوع فوری بررسی و محل مورد نظر بازدید شود یا می توانند با اداره نظارت دانشگاه مکاتبه کنند. وی ادامه می دهد: رعایت حقوق بیمار متن قانون است و هیچ پزشکی حق ندارد دو بیمار را همزمان معاینه کند در صورتی که در این زمینه شاکی داشته باشیم به شدت برخورد می کنیم. به دلیل رعایت حریم خصوصی بیمار هیچ پزشکی حق ندارد بیشتر از یک مریض را در یک زمان معاینه کند که در این زمینه یک تذکر نامه کتبی هم ارائه می شود تا بیشتر حقوق بیمار رعایت شود.وی درباره زمان ویزیت بیمار هم می گوید: این زمان باید کافی باشد اما با توجه به این که ممکن است متخصص یا فوق تخصص مربوطه در شهر کم باشد ممکن است زمان معاینه بیمار کمتر شود. در بخش دولتی و خصوصی پزشک تلاش می کند همه بیماران مراجعه کننده را معاینه کند در حالی که باید زمان کافی برای ویزیت و معاینه بیمار صرف کند.