گزارشی از دکه های زاهدان
تعداد بازدید : 16
مشتری دست خالی برنمی گردد
نویسنده : ارباب افضلی
گروه جامعه
کار و کاسبی جالبی است زیرنظر هیچ صنفی نیست و فروشنده هرچه اراده کند در آن عرضه می کند! در ضمن سفارش هم پذیرفته می شود تا اگر چیزی از قلم افتاده باشد تهیه شود. این کار و کاسبی کیوسک های زاهدان است. کیوسک هایی که در ابتدا برای فروش بلیت اتوبوس از سوی شهرداری ایجاد شد و بسته به موقعیت مکانی و جغرافیایی شهر در هر خیابان یک یا دو کیوسک دایر و به افراد واجد شرایط خاص واگذار شد. اما بعدها پس از خارج شدن بلیت های کاغذی از چرخه اتوبوسرانی، مسئولیت شارژ کارت های الکترونیک اتوبوس درونی شهری به این کیوسک ها داده شد. امروز همه نوع فعالیت در آن ها انجام می شود از آدامس و چیپس و نوشابه گرفته تا دخانیات و حتی پان پراگ و مواد مشابه. علاوه بر این فروش بنزین و سیلندرهای گاز در فصل سرما هم حرف اول را می زند. بطری های بنزین و سیلندرهای گازی که بدون رعایت موارد ایمنی در مقابل نور آفتاب جلوی دکه قرار داده می شود و در اکثر مواقع افرادی که سیگار می خرند همان جا با فندک نصب شده در دکه یا کبریت موجود، سیگار را روشن می کنند و...! خلاصه این جا گویا همه چیز «موجود است».با این توصیف وقتی در هر خیابان اصلی 2 یا حتی 3 کیوسک وجود دارد دیگر چه نیازی است به مغازه های خواروبارفروشی؟ وقتی با 2 یا 3 متر مکان و پرداخت ماهیانه 60 تا حداکثر 180 هزار تومان می توان بدون محدودیت همه چیز فروخت چرا باید کسی برای کاسبی، مغازه ای با متراژ بالا اجاره کند و هزینه های آب و برق نیز بپردازد؟ وقتی می شود از فضای پیاده روی خیابان برای چیدن وسایل استفاده کرد و نمایشگاهی رایگان برای فروش محصولات راه انداخت انگیزه برای مغازه داری کاهش می یابد و از طرفی اعتراض کاسب ها را به دنبال دارد.یکی از صاحبان این دکه ها می گوید: برای من مقرون به صرفه نیست که در این مکان فقط کارت اتوبوس شارژ کنم. درآمد فروش نشریات هم که چندان نیست که بتوان روی آن حساب کرد. در کنار آن، بسیاری از عابران هستند که می خواهند یک بطری آب یا خوراکی بخورند و به راه خود ادامه دهند. بنابراین من نیز آن چه را می فروشم که تقاضای بیشتری دارد در کنارش کارت اتوبوس را هم شارژ می کنم. «عبدا...» ادامه می دهد: وضعیت اشتغال خوب نیست، اگر همین دکه هم نبود باید مثل خیلی های دیگر در خیابان ها دست فروشی می کردم. خدا را شکر می کنم که همین 2 متر دکه هزینه امرار معاش من و خانواده ام را تأمین می کند و حداقل مانند دست فروشان نگران جای بساط کردن فردای خود نیستم.«نارویی» یکی از شهروندان زاهدان در این باره می گوید: کیوسک ها در این شهر از هدف راه اندازی اولیه آن دور شده است، تا حدی که وقتی به برخی از آن ها برای شارژ کارت اتوبوس مراجعه می کنیم می گویند دستگاه نداریم! شاید فروش مقداری تنقلات، اشکال چندانی نداشته باشد به شرط اینکه وظیفه اصلی فراموش نشود و ضمن آن با دیگر اصناف تداخلی نداشته باشد. در حالی که گاه چنین به نظر می رسد دکه های موجود در حال رقابت با سوپر مارکت ها هستند. وی عنوان می کند: فروش اسباب بازی، انواع ظروف پلاستیکی، سیلندر گاز و بطری های بنزین در یک دکه هیچ توجیه منطقی ندارد اما به طور قطع برای فروشندگان آن توجیه اقتصادی دارد.
واگذاری کیوسک ممنوع است
نایب رئیس شورای اسلامی شهر زاهدان در این باره معتقد است: وضعیت فعلی کیوسک های شهر اصلا مورد قبول نیست و با شرایط فعلی، این شورا، مخالف واگذاری آن هاست. از سال 92 نیز براساس مصوبه شورای اسلامی واگذاری کیوسک به کلی ممنوع اعلام شده است چرا که این دکه ها با دور شدن از وظیفه اصلی خود که باید توزیع محصولات فرهنگی باشد، چهره شهر را به هم ریخته است و به فروش همه نوع کالا اقدام می شود. «عطاءا... شه بخش» ادامه می دهد: بزرگ ترین مشکل این دکه ها اشغال معابر است. معبر و پیاده رو برای استفاده شهروندان تعبیه شده است نه چیدن وسایل دکه داران و مغازه داران. در حالی که بسیاری از دکه داران کار و کاسبی خود را تا شعاع چند متری دکه گسترش داده اند بدون توجه به این که حق شهروندان را ضایع کرده اند. دریافت جریمه نیز مشکلی را حل نمی کند در این صورت این دکه ها و دست فروشانی که سد معبر می کنند به منبع درآمدی برای شهرداری تبدیل می شوند اما مشکلی از مردم حل نمی شود بنابراین حق مردم است که پیاده رو و خیابانی تمیز و مرتب داشته باشند. وی با اشاره به این که از شهرداری زاهدان خواسته شده است هر چه زودتر وضعیت دکه ها سروسامان یابد، عنوان می کند: با توجه به وضعیت اشتغال و مشکلات اقتصادی مردم اول باید از ادامه واگذاری دکه به افراد متقاضی ممانعت به عمل آید سپس وضعیت دکه های فعلی سامان یابد. هر دکه دار اقدام به زیباسازی و رعایت حریم دکه خود کند و فروش محصولات نیز هدفمند باشد. به عنوان مثال، چند دکه گل فروشی در زاهدان وجود دارد که فقط و فقط گل و ملازمات آن را عرضه می کند. بقیه دکه ها نیز باید سازوکار مشخصی را انتخاب کنند و فقط در همان زمینه فعالیت کنند تا در کار و کاسبی اصناف مختلف هرج و مرج ایجاد نشود. ضمن اینکه شهرداری به عنوان متولی اصلی بر این امر نظارت دقیق داشته باشد.
حذف تدریجی کیوسک ها
مدیرعامل سازمان میادین میوه و تره بار و ساماندهی مشاغل شهرداری زاهدان هم می گوید: سیاست اصلی شهرداری زاهدان، حذف کیوسک های موجود است و از سال 93 نیز هیچ کیوسکی به متقاضیان واگذار نشده است. از آنجایی که نمی توان یک باره اقدام به جمع آوری این کیوسک ها کرد، بر اساس طرح تدریجی در مناطق هدف که شامل مناطق 1، 2 و 5 زاهدان می شود تعدادی از کیوسک ها که مشکلات زیادی را در تردد عابران پیاده و همچنین ترافیک خیابان به وجود آورده بود، جمع آوری شد که تا کنون در خیابان های مطهری و بولوار بهداشت این طرح اجرا شده است.«انور رحمت زهی» با بیان این که 300 کیوسک در زاهدان وجود دارد، ادامه می دهد: طرح دیگری نیز برای ساماندهی کیوسک های موجود از سوی شهرداری طراحی شده است که به موجب آن دکه داران باید برای زیباسازی و سامان دهی دکه خود اقدام کنند. همچنین هر گونه سد معبر در پیاده روها از سوی دکه داران تخلف محسوب می شود و با صاحبان دکه برخورد می شود. از طرفی فروش محصولات غیرمرتبط مانند سیلندر گاز یا بنزین که نیازمند شرایط خاص نگهداری و فروش است در این دکه ها تخلف است و در طرح نظارتی با این موضوع برخورد می شود.وی در پاسخ به این که چرا فاصله برخی کیوسک ها در خیابان های زاهدان کم است و در هر خیابان به صورت متعدد این دکه ها مشاهده می شود، عنوان می کند: از آنجایی که در گذشته این دکه ها محل فروش بلیت اتوبوس بود، با حذف بلیت ها وجود این دکه ها در برخی خیابان ها بدون استفاده بود بنابراین براساس تقاضای صاحبان آن ها، به محل های دیگری که بیشتر در خیابان های اصلی است منتقل شد. به همین دلیل در وضعیت فعلی فاصله آن ها نزدیک به یکدیگر است.