گروه حوادث- داد و فریادهای دختر پنج ساله دل همسایه ها را به درد آورده است. بالاخره یکی از همسایه ها با کلانتری محل تماس میگیرد و ماموران را در جریان این داد و فریاد ها قرار میدهد. سارا 5 ساله بعد از نجات از دست نامادری مبتلا به اعتیاد، به دفتر حمایت از حقوق کودکان زاهدان منتقل می شود.دیدن آثار کبودی ناشی از ضربه های سیلی و کابل روی بدن سارا کوچولو حال همه را منقلب می کند.
شواهد حاکی از زخمهای کهنه و جدید و شکستگیهای متعدد روی بدن ساراست. او با بهت نگاه میکند و هنوز در شوک است و قادر به سخن گفتن نیست...
ماهیانه چندین کودک امثال سارا نه تنها در زاهدان که در کشور به شیوههای متعدد مورد آزار و اذیت قرار میگیرند. کودک آزاری میتواند در خانه یا حتی قسمت های مختلف اجتماع رخ دهد که شدیدترین آن سوء رفتار جنسی است اما بیشتر کودکان به دلیل ترس از والدین سکوت میکنند و تا سال ها رنج و عذاب این آسیبها را به دوش میکشند. چه بسا خانواده هایی هستند که والدین، کودک را مورد آزار قرار میدهند و نفر مقابل برای حفظ آبرو یا دلایل عامه پسند دیگر سکوت میکند.بدون تردید شیوع اعتیاد به ویژه روند رشد اعتیاد در زنان که حامیان اصلی کودکان هستند، آمار آزارهای جسمی، جنسی و روانی کودکان را تحت تاثیر قرار خواهد داد.مشاور و روانشناس دفتر حمایت از زنان و کودکان دادگستری زاهدان کودک آزاری را آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان و یا سعادت و رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افرادی می داند که نسبت به او مسئول هستند.
«عادله صفت گل» می گوید: طبق مادۀ 19 پیمان نامه حقوق کودک، دولت های عضو پیمان نامه ملزم هستند همه اقدامات قانونی، اداری، اجتماعی و آموزشی لازم را به عمل آورند تا از کودک در برابر همه شکل های خشونت جسمی یا روانی، صدمه یا سوء استفاده، بی توجهی یا سهل انگاری، بدرفتاری یا بهره کشی توسط والدین یا سرپرست قانونی یا هر شخص دیگری که عهده دار مراقبت از کودک است، محافظت کنند.
به گفته وی کودک آزاری به چهار دسته تقسیم میشود؛ کودک آزاری جسمی یعنی کودکی که یک بار یا به دفعات مورد ضرب و جرح، آزار و شکنجۀ عمدی قرار می گیرد. به طوری که می تواند موجب درد، بریدگی، کبودی، شکستگی استخوانی و سایر جراحات یا حتی مرگ کودک شود. اشکال مختلف کودک آزاری جسمی شامل شلاق زدن، بستن کودک ، سوزاندن با آب جوش یا مایعات داغ است.
کودک آزاری جنسی هم به کارگیری، استفاده و واداشتن کودک به درگیر شدن با هرگونه رفتار روشن جنسی یا نمایش رفتارهای جنسی است.کودک آزاری عاطفی نیز شامل هرگونه رفتار نامناسبی که بر عملکرد رفتاری، شناختی، عاطفی و جسمی کودک تأثیر منفی داشته باشد می شود. همانند آزارهای کلامی و غیر کلامی، سرزنش یا تحقیر، ناسزا گفتن، مسخره کردن، دست انداختن، پاسخ های رفتاری غیر قابل پیش بینی والدین که باعث بی ثباتی و دگرگونی شناختی کودک شود.
کودک آزاری ناشی از غفلت نیز عبارت است از عدم مراقبت و علاقه مندی به کودک شامل محرومیت از نیازهای اساسی همانند غذا، پوشاک و محرومیت از اقداماتی که برای رشد و نمو طبیعی کودک نیاز است و یا کودک را در معرض خطر قراردادن (مانند رها کردن بچه بدون مراقبت). صفت گل می گوید: کودک آزاری یک موضوع فرهنگی، اجتماعی و پزشکی است و معمولاً چندین عامل، به صورت مشترک در بروز آن نقش دارد که شامل علل مربوط به کودک ، والدین و علل محیطی است.به عنوان مثال در عوامل مربوط به کودک، می توان به معلولیت جسمی یا عقب ماندگی ذهنی، بیش فعالی، فرزند اول خانواده بودن اشاره کرد. در عوامل مربوط به والدین می توان به فقدان مهارت های کافی به عنوان والد، والدینی که به نوعی آزار و بی توجهی را در دوران کودکی خود تجربه کرده اند و یا ارتباط عاطفی ضعیفی با والدین خود داشته اند، والدینی که بدون تفکر و به طور آنی عمل می کنند و از نظر فکری افرادی نابالغ، خود محور، زود رنج و حساس هستند، اشاره کرد و در عوامل محیطی و اجتماعی می توان خانواده های پر جمعیت و شلوغ، پرمشکل و ناسازگار، فشارهای اقتصادی، سیاسی، بیکاری و تورم، وجود قوانین مبنی بر مجاز شمردن تنبیه بدنی جهت تربیت و ایجاد نظم را از علل بروز کودک آزاری برشمرد.وی ادامه می دهد: والدینی که با کودک خود بدرفتاری می کنند مربوط به طبقه، نژاد یا مکان جغرافیایی خاصی نیستند و از تحصیلات، شغل و وضعیت اجتماعی گوناگونی برخوردارند. کودک آزاری در تمامی گروه های اجتماعی دیده می شود. بیشتر آسیب دیدگی کودکان از سوی کسانی است که به آنها اعتماد دارند.
مشاور و روانشناس دفتر حمایت از زنان و کودکان دادگستری زاهدان معتقد است که بسیاری از والدین با داشتن یک الگوی اشتباه تنبیه بدنی در دوران کودکی خود، قصد دارند بچه های خود را به همان شیوه تربیت کنند. این شیوه تربیتی اشتباه سبب ترس در کودک می شود و اعتماد به نفس وی را پایین می آورد و در رشد شخصیتی اش تاثیر منفی دارد چرا که یک تا 7 سالگی پایه شکل گیری شخصیت کودک است و این آسیب ها در بزرگسالی با حالتی مانند پرخاشگری نمایان میشود.موارد کودک آزاری بیشتر متوجه پسرهاست و در کودکان کار بسیار به چشم می خورد اما کسی برای شکایت مراجعه نمیکند.
وی درباره راهکارهای اساسی در پیشگیری از خشونت علیه کودکان میگوید: اقدام برای رشد آگاهی جامعه و والدین درباره حقوق کودک، آگاهی دادن مختصر به کودکان درباره مسائل جنسی در سنین قبل از مدرسه توسط والدین و همچنین اجرای برنامه های پیشگیرانه در مدارس ابتدایی با هدف تشویق کودکان به محافظت از خود در برابر خشونت، می تواند بسیاری از آسیب ها را کمتر کند.صفت گل در پاسخ به شیوه درمان کودکان مورد آزار قرار گرفته میافزاید: بعضی از متخصصان مهم ترین اقدام را درمان والدین می دانند، اما درمان کودک هم ضروری است.اصول درمان شامل حمایت از کودک، مراقبت و روان درمانی گروهی و خانواده درمانی است. به ویژه در موارد کودک آزاری روحی، به بررسی و ارزیابی روانشناختی کودک نیاز است. همچنین درمان اختصاصی برای اختلالات روحی و رفع ترس و اضطراب و برگرداندن اعتماد به نفس به کودک، بهبود اختلالات خواب و تغذیه ای، درمان شب ادراری، بهبود توجه و صحبت کردن کودک ضرورت دارد. برای درمان والدین سه نکته را باید در نظر داشت که شامل حذف یا تعدیل عوامل استرس زای محیطی و اجتماعی ، روان درمانی و آموزش تکنیک های رفتاری به والدین می شود.