کارت زرد به سرانه فضای سبز زاهدان
نویسنده : شهرکی
خشک و بدون درخت؛ حکایت بسیاری از خیابان های زاهدان است که در طول سال ها تلاش چندانی برای گسترش فضای سبز آن ها انجام نشده و زاهدان را در انتهای جدول فضای سبز شهری در میان مراکز استان ها قرار داده است. در این میان محله ها و خیابان های محدودی دیده می شود که فضای سبز مناسب تری نسبت به دیگر نقاط شهر دارد. اما بسیاری از محله ها، خیابان ها، بولوارها و پارک های محله ای از داشتن فضای سبز محروم است و این شرایط زاهدان را به عنوان یک شهر خشک در ذهن ها تداعی می کند. فضای سبز یکی از مهم ترین شاخص های شهری است که تاثیر زیادی در احساس رضایت شهروندان دارد در حالی که فضای سبز زاهدان چندان مناسب نیست و از این نظر در انتهای جدول فضای سبز قرار دارد.
آبیاری نامناسب و رسیدگی نکردن
یکی از ساکنان خیابان پاستور به خبرنگار ما می گوید: در این محله شان برای ساکنان خود اقدام به کاشت درخت و ایجاد باغچه اقدام می کنند و نگهداری از آن را برعهده دارند. اما فضای سبز در پارک های محله ای این منطقه و بولوارها وضعیت مناسبی ندارد. بولوار ثارا... در حوالی خیابان پاستور به طور معمول خشک و بی درخت است، اگر چه سه سال پیش در این بولوار چند درخت کاشته شد اما به دلیل آبیاری نامناسب و رسیدگی نکردن خشک شد.«علیپور» تصریح می کند: در یکی از پارک های محله ای این خیابان فقط چند درخت اوکالیپتوس کاشته شده است که شاخه های آن را مدتی پیش بریدند و فقط تنه درخت ها باقی مانده است. این در حالی است که درختان دیگری هم قابلیت کاشت در آب و هوای زاهدان را دارد و می تواند شهر را زیباتر کند. بسیاری از ساکنان محله های آرش، پاستور، نیلوفر و اطراف آن درختان مثمری نظیر توت، انگور و انار در خانه ها یا باغچه های مقابل خانه ها می کارند که زیبایی بیشتری هم دارد.یکی از ساکنان بولوار مزاری نیز می گوید: تنها فضای سبز این بولوار، پردیس لاله است، اما بولوار همیشه خشک و بی آب است و فقط چند درخت اوکالیپتوس بی شاخه در آن دیده می شود. خیابان دانشگاه و بولوار مطهری گل کاری و چمن کاری می شود در حالی که در بولوار مزاری تا به حال این کار انجام نشده است. «شیخی» می افزاید: یکی از مشکلات فضای سبز شهر آبیاری آن است، به همین دلیل بسیاری از نهال های کاشته شده خشک می شود و نمی توان سبزی و طراوات چندانی در شهر مشاهده کرد. یکی از ساکنان خیابان پوریای ولی هم اظهار می کند: در نزدیکی محل زندگی ما تپه ای وجود دارد که سال ها بی استفاده مانده و گویا کاربری آن فضای سبز است، اما در 20 سالی که در این محله ساکن هستیم این تپه بدون تغییر مانده و اقدامی برای فضای سبز آن انجام نشده است در حالی که ایجاد فضای سبز بر تپه می تواند آن را به یکی از نقاط زیبای شهری تبدیل کند. «سلجوقی» ادامه می دهد: ایجاد فضای سبز در بولوارها، پارک ها و میدان ها بر عهده شهرداری است. البته شهروندان هم می توانند در ایجاد فضای سبز نقش داشته باشند و با کاشت درخت در باغچه جلوی خانه خود یا پارک های محله ای در توسعه فضای سبز نقش داشته باشند. به گفته وی، زاهدان شهر کویری است به همین دلیل اگر هر کس اقدام به کاشت درخت و ایجاد فضای سبز کند و وظیفه نگهداری و آبیاری آن را هم بر عهده گیرد وضعیت فضای سبز کوچه ها و خیابان ها هم بهتر می شود.
10 متر عقب تر از استاندارد کشوری
معاون خدمات شهری شهرداری زاهدان در این باره می گوید: سرانه فضای سبز این شهر بر اساس آمار کمتر از یک متر است، در حالی که سرانه استاندارد کشوری حدود 12 متر است و زاهدان نسبت به سرانه استاندارد کشور بیش از 10 متر عقب تر است که با این وضعیت در پایین ترین رتبه در میان مراکز استان ها قرار دارد.«محمد امیر براهویی» بیان می کند: افزایش فضای سبز زاهدان شرایط خاصی دارد، حیاتی ترین موضوع برای توسعه فضای سبز این شهر آب است، نگهداری از آن، داشتن نیروی انسانی متخصص و مشارکت مردم هم از دیگر موضوع های مهم است که با چالش مواجه است. بازدیدهایی از برخی مراکز استان های هم جوار انجام و مشخص شد مشارکت مردم در توسعه فضای سبز در افزایش سرانه فضای سبز موثر است.
راه رفع مشکل آبیاری فضای سبز
وی تصریح می کند: بر اساس طرح مطالعاتی جامع برای آبیاری فضای سبز، 450 لیتر بر ثانیه آب نیاز است که موجودی کنونی 80 لیتر بر ثانیه است و سبب می شود سرانه فضای سبز در زاهدان کم باشد. از این میزان 50 لیتر از چاه ها، 15 لیتر بر ثانیه از قنات ها و 20 لیتر از پساب شهری دریافت می شود که این میزان نمی تواند
پاسخ گوی توسعه فضای سبز زاهدان باشد. وی بیان می کند: باید مدیریت بهینه آب در زاهدان انجام شود که در پارک ها به ویژه پارک های محله ای، شبکه آبیاری تحت فشار و سپتیک ها در حال اجراست و می تواند در کاهش مصرف آب کمک کند. به علاوه استفاده از پساب تصفیه خانه فاضلاب زاهدان بر اساس مطالعات به عنوان یکی از اساسی ترین موارد برای رفع مشکل آبیاری فضای سبز و ایجاد کمربند سبز در زاهدان است که به صورت کامل اجرایی نشده است. اجرای شبکه فاضلاب در زاهدان کمتر از 30 درصد است، به همین دلیل تولید پساب از فاضلاب هم به حدود 30 درصد می رسد. وی خاطرنشان می کند: این فاضلاب باید از طریق شبکه به قسمت جنوبی شهر در پارک ملت برود و از آن جا به صورت یک مخزن دو هزار لیتری در اختیار شهر قرار گیرد و سفره های آب زیر زمینی هم دوباره آبگیری شود. اگر این طرح اجرا شود در توسعه فضای سبز زاهدان تحولی چشمگیر ایجاد می شود و درخواست از مسئولان استانی این است که برای تکمیل عملیات اجرایی فاضلاب شهری زاهدان اعتبار بگیرند. وی بیان می کند: لوله گذاری های شبکه آبیاری تحت فشار را در قسمت های مختلف فضای سبز انجام دادیم، برای منابع پساب هفت کیلومتر شبکه انتقال و 27 کیلومتر شبکه توزیع در دست اجراست. در منطقه یک و دو 70 درصد شبکه لوله گذاری انجام شده است که در صورت اجرای طرح پساب فاضلاب شهری، زیرساخت های لازم آمده باشد و شهرداری بتواند از این پساب استفاده کند. کاشت گونه های مقاوم معاون خدمات شهری شهرداری زاهدان می گوید: دستورالعملی به سازمان پارک ها و فضای سبز و شهرداری های مناطق مبنی بر کاشت گونه های گیاهی مقاوم و کم آب بر داده شده است. کاشت چمن در زاهدان با توجه به مشکلات بحرانی آب ممنوع شد و باید گیاهان پوششی جایگزین شود. نگهداری فضای سبز هم اهمیت زیادی دارد که در این باره دستورالعمل مدیریت هماهنگ فضای سبز شهری تنظیم و شرایط برای واگذاری فضای سبز به بخش خصوصی بررسی شده است. زیرا یکی از مشکلات کمبود نیروی متخصص نگهداری فضای سبز است و با واگذاری به بخش خصوصی دغدغه کمبود نیروی متخصص برطرف می شود. بر این اساس در منطقه یک به زودی مناقصه انجام می شود و پیمانکار اقدام های نگهداری و آبیاری فضای سبز را بر عهده می گیرد. وی می گوید: اجرای کامل طرح پساب شهری نیاز به اعتبار ملی و استانی دارد، جزو وظایف شهرداری نیست و بیش از 15 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد تا خط انتقال راه اندازی شود. شبکه لوله گذاری فاضلاب خانه ها هم نیاز به اعتبار و روند طولانی دارد.