مهریه های احساسی
وقتی داماد از هول حلیم در دیگ می افتد
ارباب افضلی- مهریه مصداقی از مهر و محبت میان زن و شوهر است که با رویکرد آینده نگرانه پشتوانه ای برای زن در زندگی زناشویی محسوب می شود و طبق قانون جزو حقوق مادی بهرسمیت شناخته شده در سند ازدواج است که زنان هر زمان اراده کنند میتوانند برای دریافتش اقدام کنند. اما همین حق قانونی گاه به معضلی اجتماعی تبدیل می شود که بسیاری از مردان را روانه زندان می کند و مشکلات بسیاری را برای خانواده ها به وجود می آورد. اگر تا 10 سال پیش به طور مثال هزار سکه، مهریه ای سنگین محسوب می شد، با شرایط اقتصادی موجود و افزایش قیمت سکه پرداخت حتی 10 سکه به عنوان مهریه نیز برای یک فرد معمولی جامعه سخت و دشوار است. این در حالی که براساس عرف غیرمعقول در جامعه، پذیرفتن مهریه های بالا در زمان ازدواج به امری کاملا طبیعی تبدیل شده است و بدون هیچ گونه ممانعتی از سوی مرد پذیرفته می شود. اما همین مهریه طبیعی و به اصطلاح متعارف زمانی که مطالبه شود ممکن است به دردسری بزرگ تبدیل شود که سرانجام آن انتظار پشت میله های زندان است. «سعید» 27 ساله یکی از افرادی است که به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه همسرش در زندان به سر می برد و بدون هیچ پشتوانه مالی بهترین سال های زندگی اش را باید در انتظار کمک های مردمی برای پرداخت مهریه همسرش در زندان بگذراند. پدر سعید درباره وضعیت پسرش می گوید: 5 سال پیش برای این که به زندگی پسرم سروسامان بدهم به اصطلاح برایش آستین بالا زدم و دختر برادرم را برای ازدواج با او انتخاب کردم. سعید هم که پسری آرام و سربه راه بود پیشنهاد مرا پذیرفت و به انتخاب خانواده اش اعتماد کرد. بعد از ازدواج، دختر عموی مهربان به همسری بدخلق و بهانه گیر تبدیل شد که از سادگی و مهربانی پسرم سوء استفاده می کرد. تفاوت در عقاید و نوع پوشش او نیز با سلیقه پسرم هماهنگی نداشت و همه این مشکلات رفتاری و اخلاقی 5 سال زندگی سخت را برای او رقم زد. در طول این مدت همسرش دو بار منزل را ترک کرد و چندماه در خانه پدری اش ماند. حتی حکم عدم تمکین دادگاه نیز برای اصلاح رفتارش کارساز نشد تا این که این زندگی به جدایی رسید. عروسم، مهریه اش را که 100 سکه بهار آزادی است درخواست کرده است که علاوه بر آن پسرم باید 8 میلیون تومان نفقه و 5 میلیون تومان هم برای هزینه وسایلی به عنوان جهیزیه پرداخت کند. قبل از این که سعید به زندان برود کارگر یک رستوران بود که ماهانه 200 هزار تومان حقوق دریافت می کرد و در حال حاضر هیچ پشتوانه ای برای پرداخت این بدهی ندارد. من نیز به عنوان پدرش توان مالی برای کمک به او را ندارم. آن روزی که به امید خوشبختی پسر بزرگم برایش به خواستگاری برادرزاده ام رفتم، هیچ وقت فکرش را هم نمی کردم او بهترین سال های زندگی اش را در زندان به سر کند. نگران آینده نامعلومی هستم که پیش روی پسرم قرار دارد و تنها امیدمان به خداست.
شناخت نادرست قبل از ازدواج
یکی از مشاوران خانواده درباره این مشکل عنوان می کند: ازدواج زمانی به برجامی نیکو می رسد و دوام رضایت بخش زندگی را در برخواهد داشت که دو نفری که قرار است پیوند زناشویی با یکدیگر ببندند، سالم و هماهنگ باشند. سلامت، ابعاد متعددی دارد که مهم ترین آن ها عبارت است از سلامت جسمی، روانی، اخلاقی، شخصیتی، دینی، سیاسی، اقتصادی و خانوادگی. «فرشته مباشری» ادامه می دهد: از سوی دیگر باید دانست که یک مرد فراتر از وضعیت جسمی، شغلی و موقعیت اجتماعی اش است و یک زن فراتر از یک مادر است و فراتر از جذابیتش و شغلش. شناخت مرد و زن در ازدواج از شخصیت یکدیگر و این که از زندگی مشترک چه می خواهند و چه اهدافی دارند، نیازهایشان چیست و چه آمادگی روحی برای تشکیل خانواده دارند و همچنین کاربرد مهارت های زندگی از ابزارهای اصلی و شرط های ضروری برای یک ازدواج خوب است. وی تصریح می کند: بی توجهی به مشاوره قبل ازدواج یکی از مشکلات فرهنگی در این استان است. با وجود مشاوران و روانشناسان خوبی که در مراکز خدمات روانشناسی و مشاوره زیر نظر سازمان بهزیستی، دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه ها و حوزه های علمیه وجود دارد تعداد بسیار کمی از زوجین برای مشاوره های قبل ازدواج مراجعه می کنند و همین موضوع به شناخت سطحی از طرف مقابل منجر می شود که بعد ازدواج مشکلات فراوانی را ایجاد می کند. انتخاب یک مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره رسمی، انتخاب یک مشاور حاذق و باتجربه در حوزه خانواده و ازدواج، مراجعه برای مشاوره پیش از ازدواج، شرکت منظم در جلسات مشاوره پیش از ازدواج و تصمیم گیری با دیگر اعضای خانواده برای انتخاب همسر مناسب از فاکتورهای بسیار مهم برای انتخابی مطمئن و صحیح است.وی خاطر نشان می کند: وجود مهریه هم به لحاظ شرعی و هم به لحاظ قانونی برای شکل گیری یک ازدواج رسمی ضروری است و به عنوان پشتوانه مالی زن باید وجود داشته باشد. در صورتی که مرد با توجه به پیش بینی وضعیت مالی خود میزان مهریه تعیین شده را بپذیرد و از همه مهم تر به شرط عندالمطالبه بودن آن نیز توجه داشته باشد، این حق قانونی در آینده کم ترین مشکل را ایجاد خواهد کرد. مهم ترین موضوع این است که فرد قبل از آن که مهریه همسرش را قبول کند درباره او به شناخت کافی رسیده باشد و از انتخاب او و حسن تفاهمی که با یکدیگر خواهند داشت نیز اطمینان حاصل کند.
مباشری عنوان می کند: بسیاری از موارد وجود دارد که مرد با شناخت کامل از همسرش در عین تفاهم و سازش اقدام به پرداخت مهریه همسرش در طول زندگی مشترک می کند چرا که آن را حق قانونی زن می داند. اما در موردی که برای این زندانی اتفاق افتاده است، با وجود این که زوجین از اقوام درجه یک هستند، بدون آن که از خلقیات، اعتقادها و منش رفتاری همسر شناخت کافی وجود داشته باشد، بدون مشاوره و حسب معادلات فامیلی اقدام به ازدواج کرده اند در نهایت نیز این زندگی محکوم به شکست است و در این میان حق قانونی زن باید پرداخت شود. موضوع دیگری که در این پرونده بسیار مهم است پذیرش مهریه ای است که با توجه به شغل قبلی مرد و وضعیت اقتصادی خانواده اش برای آن ها مهریه ای سنگین محسوب می شود و همین پذیرش کورکورانه این میزان مهریه، عامل اصلی گرفتاری مرد است.
این مشاور معتقد است: مشاهده چنین مواردی نشان دهنده لزوم انجام مشاوره های قبل ازدواج برای انتخاب آگاهانه است. یک مشاوره پیش از ازدواج کاربردی و سودمند در 5 یا 10 یا نهایتاً 17 جلسه مفید طی یک تا چهار ماه انجام می شود که در این جلسات با بررسی شخصیت هر یک از زوجین، تطابق فکری، عقیدتی و شخصیتی آن ها برای تشکیل زندگی مشترک سنجیده می شود. ضمن این که حضور برخی اعضای خانواده درجه یک در بعضی جلسات مشاوره پیش از ازدواج ضروری است.