در گفت و گو با رئیس سازمان جهاد کشاورزی مطرح شد:
تعداد بازدید : 18
قابلیت تبدیل استان به قطب تولید محصولات گلخانه ای
ذوالفقاری- کشاورزی و نقش آن در توسعه اقتصادی به عنوان یکی از محورهای مهم برای رسیدن به توسعه پایدار در همه کشورها مطرح است، کشاورزی در اقتصاد سیستان و بلوچستان نیز که از شرایط اقلیمی و محیطی خاصی برخوردار است می تواند نقش بسزایی داشته باشد که البته با توجه به واقع شدن بخش عظیمی از اراضی استان در منطقه خشک و نیمه خشک، تنوع آب و هوایی و وجود اقلیم های مناسب، کمبود نزولات جوی، تبخیر شدید و قابلیت های بی نظیر جنوب استان، بازارهای داخلی و دسترسی به بازارهای خارجی و قرار داشتن استان در میان 12 استان کانون تولید محصولات گلخانه ای کشور برای رشد کشاورزی در این استان ضرورت توسعه گلخانه ها الزامی است، همچنین افزایش جمعیت و مصرف سرانه آن ها، نقش بهره گیری مؤثر و بهینه از منابع محدود آب و خاک و استفاده از نیروی انسانی موجود در سیستان و بلوچستان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و تولید نیازهای غذایی جمعیت رو به رشد ضروری است که فناوری تولید محصولات گلخانه ای می تواند به افزایش چشمگیر راندمان بهره وری از منابع آبی و خاکی منجر شود و اهمیت آن با توجه به اقلیم خشک و کم باران این استان غیرقابل انکار است.
قابلیت های سیستان و بلوچستان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی می گوید: سیستان و بلوچستان با وسعتی بیش از 181 هزار کیلومتر مربع از مزیت هایی چون طبیعت متنوع، اکوسیستم ویژه، بکر بودن اکثر نواحی، درجه حرارت معتدل در زمستان و منابع آب قابل استحصال در مناطق مختلف برخوردار است که با سرمایه گذاری در این زمینه می توان به اقتصاد استان کمک کرد.«رضا نجفی» می افزاید: از نظر تقسیمات اقلیمی از شمال تا جنوب استان تفاوت های عمده ای وجود دارد، منطقه سیستان دارای آب و هوای گرم و خشک همراه با وزش باد، محدوده زاهدان و قسمتی از خاش دارای آب و هوای خشک و سرد، دامنه های تفتان دارای آب و هوای خشک و معتدل و بخش جنوبی آن شامل سراوان، بخش هایی از خاش، ایرانشهر، نیکشهر و چابهار دارای تابستان گرم و زمستان های معتدل با دوره رشد گیاهی طولانی است.وی ادامه می دهد: با توجه به محدودیت نزولات جوی در این استان کشاورزی آن به کشت آبی متکی بوده و منابع آب کشاورزی نیز در سیستان به جریان های سطحی و مخازن چاه نیمه ها وابسته است و در دیگر نقاط استان نیز از منابع آب زیرزمینی و سدهای احداثی استفاده می شود.وی با بیان این که در سیستان و بلوچستان به لحاظ وسعت زیاد و اقلیم خاص آن، فاصله مراکز شهری از یکدیگر و طول محورهای ارتباطی سرمایه گذاری وسیعی انجام شده است تصریح می کند: با توجه به محدودیت های آبی و خاکی در استان و کاهش نزولات آسمانی که خود باعث کاهش سفره های آب زیرزمینی می شود و با توجه به افزایش برداشت آب و کشاورزی با روش های سنتی برای استفاده بهینه از آب اندیشیدن تدابیری ضروری است و اجرای روش های نوین را برای کم کردن تلفات آبی و افزایش تولید نسبت به واحد مصرفی آب طلب می کند که یکی از شیوه های تامین کننده غذایی مورد نیاز جامعه استفاده از کشت های گلخانه ای و عرضه محصول در خارج از فصل است تا از این طریق نیاز جامعه به مواد غذایی تامین شود و از طرف دیگر با عرضه محصول خارج از فصل درآمدی نصیب کشاورز شود.
کانون تولید محصولات گلخانه ای
وی اظهار می کند: کشت های گلخانه ای به دلیل استفاده بهینه از منابع آب و خاک نسبت به کشت های فضای باز، تولید محصولات با کیفیت بهتر به علت پرورش نباتات در محیط های کشت کنترل شده و استفاده از بذرهای اصلاح شده، ایجاد اشتغال مولد در استان و به کارگیری نیروهای انسانی منطقه، امکان کنترل و نظارت دقیق تر در مراحل کاشت، داشت و برداشت و امکان مبارزه بهتر و بیشتر با انواع آفات و بیماری ها اهمیت دارد.به گفته این مسئول با توجه به واقع شدن پهنه وسیعی از اراضی استان در منطقه خشک و نیمه خشک، کمبود نزولات جوی، تبخیر و تعرق شدید و از طرفی قابلیت های بی نظیر جنوب استان و قرار داشتن آن در میان 12 استان کانون تولید محصولات گلخانه ای کشور با بیش از 260 هکتار گلخانه که معادل 3 درصد گلخانه های کشور است ضرورت توسعه گلخانه ها را در این استان الزامی می کند. تنوع آب و هوایی و وجود اقلیم های مناسب، وجود نیروهای انسانی آماده برای کار و بازارهای داخلی و دسترسی به بازارهای خارجی نیز از دیگر ظرفیت های استان برای توسعه کشت های گلخانه ای است.وی می گوید: با توجه به اجرای طرح انتقال آب با لوله به اراضی دشت سیستان در 46 هزار هکتار که مصوب شده و در حال اجراست پیش بینی شده از حجم آب قابل ذخیره سازی مخازن چاه نیمه که معادل هزار و 400 میلیون متر مکعب است حداقل 400 میلیون متر مکعب حجم آب قابل تخصیص به فعالیت های کشاورزی رهاسازی شود که با توجه به برنامه ریزی های انجام شده سهمیه آب هر بهره بردار در عرصه تولید به بهره بردار تحویل می شود و امکان بسیار مطلوبی برای توسعه حداقل 2 هزار هکتار گلخانه در منطقه سیستان شامل هامون، هیرمند، نیمروز، زهک و زابل از این طریق فراهم می شود، وجود چاه ها و چاهک های منطقه نیز امکان بالقوه ای برای توسعه گلخانه هاست.
قابلیت ایجاد 5 هزار هکتار گلخانه
نجفی اضافه می کند: 18 سد در دست بهره برداری با حجم 2 هزار و 8 میلیون متر مکعب و 3 سد در دست اجرا با حجم 432 میلیون متر مکعب از دیگر منابع آب قابل دسترسی است که در مناطق جنوبی استان قابلیت عظیمی برای توسعه کشاورزی به میزان 5 هزار هکتار گلخانه را فراهم کرده است.به گفته وی به منظور استفاده بالقوه برای توسعه 2 هزار هکتار گلخانه در شمال و 5 هزار هکتار در مناطق جنوبی استان مطالعات جامعی انجام شده است که امیدواریم با توجه به شرایط مناسب اقلیمی و استفاده از ظرفیت های استراتژیک و مرزی بودن استان و سرمایه گذاری های صورت گرفته در بخش آب از جمله طرح 46 هزار هکتاری سیستان و سدهای احداثی در استان شاهد تبدیل شدن این منطقه به قطب تولید محصولات گلخانه ای باشیم.وی با اشاره به مزایای کشت گلخانه ای ادامه می دهد: افزایش کارایی در مصرف آب، امکان بکارگیری فناوری های نوین و صرفه جویی در مصرف نهاده ها، امکان تولید در همه فصول، افزایش بهره وری تولید در واحد سطح (10 برابر فضای باز)، افزایش کیفیت محصول تولیدی، استفاده از اراضی کم بازده با استفاده از انواع سیستم های هیدروپونیک و امکان توسعه کشاورزی شهری از جمله مزایای توسعه کشت گلخانه ای در استان است.
مشکلات گلخانه های غیراستاندارد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی با تاکید به راه اندازی گلخانه های غیر استاندارد نیز بیان می کند: افزایش میزان ضایعات در تولید، پایین بودن بهره وری مصرف نهاده ها به ویژه آب و انرژی، استفاده نکردن از اتوماسیون برای کنترل دقیق عوامل محیطی، افزایش هزینه های تولید و کاهش عملکرد، نشت گازهای خطرناک حاصل از اشتعال ماده سوختی از بخاری های غیراستاندار به محیط گلخانه و افزایش شیوع آفات و بیماری ها از مهم ترین مشکلات گلخانه های غیراستاندارد است.وی اظهار می کند: پایه برای ایجاد یک واحد اقتصادی که حجم وسیعی از سرمایه گذاری را به خود اختصاص می دهد، لزوم توجه به امکانات و زیرساخت هایی که در حوزه راه اندازی این واحد وجود دارد لازم و ضروری است.وی با بیان این که این امکانات و خدمات در منطقه موجب تسهیل در احداث، تولید و فروش محصولات تولیدی و در نهایت پایین آمدن هزینه ها می شود می افزاید: در احداث گلخانه ها و واحدهای گلخانه ای به خصوص در مقیاس وسیع به امکانات زیربنایی در محل و وجود زیرساخت های مورد نیاز برای احداث، بهره برداری و بازاریابی محصولات گلخانه ای نیاز است. احداث و توسعه گلخانه به امکانات زیر بنایی از قبیل راه، آب، برق، سوخت و امکانات دیگر در روند تولید، انتقال و فروش محصولات ضروری نیز نیاز دارد. وی ادامه می دهد: برای رسیدن به توسعه کشاورزی به سیاست ها و برنامه هایی مناسب و قابل قبول توسط بهره برداران نیاز است، زیرا بهره برداران به عنوان مجریان اصلی این برنامه ها نقش تعیین کننده ای در موفقیت طرح ها دارند، البته پذیرش برنامه های تدوین شده و استفاده از آن ها به عوامل گوناگونی چون سطح سواد، درآمد بهره برداران و روحیه آن ها در برخورد با فناوری های نوین بستگی دارد، همچنین بهره برداران در تصمیم گیری برای کشت محصولات به طور کلی هدف هایی همچون حداکثر درآمد برای تأمین نیازهای ضروری خانواده، بازار مناسب فروش محصول و باز پرداخت تسهیلات کسب شده توجه می کنند.