یادداشت
تعداد بازدید : 22
ریشه های عمومی و اجتماعی اعتیاد
مجتبی شجاعی- اعتیاد به مواد مخدر نه تنها یــک آسیب و بیماری جدی اجتماعی است بلکه به یکى از مهم ترین مشکلات اجتماعی، اقتصادى و بهداشتى تبدیل شده است که عوارض ناشى از آن تهدیدى جدى براى جامعه محسوب و باعث رکود اجتماعى در زمینه هاى مختلف مىشود. همچنین محصول تاثیرات منفی فردی و اجتماعی آن زمینه ساز سقوط بسیارى از ارزشها و هنجارهاى فرهنگى و اخلاقى شده و بدین ترتیب سلامت جامعه را به طور جدى به مخاطره مىاندازد.
پدیده شوم قاچاق موادمخدر بیش از آن که فعالیتى سوداگرانه، تجارى و اقتصادى در عرصه مافیاى اقتصاد بین المللى باشد، ابزارى کارآمد، مؤثر و راهبردى در رویارویی های سیاسی و فرهنگی با کشورهای مختلف از جمله کشورمان است و از سویی مبارزه با اعتیاد نیز قطعاً بیش از آن که تکلیف و ماموریتى انتظامی و امنیتی باشد اقدامى هماهنگ و استراتژیک و هوشمندانه است بنابراین موضوع اعتیاد در جامعه ما به غیر از زمینه های اجتماعی، اقتصادی و روانی، جنبه های سیاسی نیز دارد. قرار گرفتن در مسیر ترانزیت مواد مخدر، همسایگی با افغانستان و توطئه های مشهود دشمنان در گسترش مواد مخدر در ایران به عنوان نوعی شیطنت علیه منافع کشورمان ، این موضوع را در کشور ما و به ویژه استان های مرزی مانند سیستان و بلوچستان پیچیده تر کرده است.
بدون شک اعتیاد در زمره مسائل بسیار بنیادی کشور است که به آن به عنوان یک موضوع اجتماعی باید نگریست و بر این اساس اقدام کرد . وقتی اعتیاد را به عنوان موضوع اجتماعی بپذیریم ناگزیر هستیم علل آن را نه لزوماً در امور فردی بلکه در ساختارهای آن هم در مجموعه ای از مشکلات اجتماعی جست وجو کرد .
مجموعه عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، علمی و غیره در یک ساختار و شاکله واحد معنا و مفهوم پیدا می کند .
لذا وقتی قادر خواهیم بود معضل اعتیاد را برطرف کنیم که این نگاه یکپارچه و تعاملی را در ارتباط با مشکل اعتیاد در جامعه داشته باشیم . البته صرف این جامع نگری نیز مشکلی را حل نمی کند بلکه در عمل باید برنامه ریزی و چاره سازی کرد . این حقیقت را باید قبول کنیم تا زمانی که درست نبینیم، درست عمل نخواهیم کرد.
اگر بخواهیم با اراده و عزم ملی چنین انحرافاتی را از جامعه خود دور کنیم قطعا باید از راه فرهنگی وارد شد و لذا باید از یک سو اعتیاد به مواد مخدر در ذهن تمام جوانان و نوجوانان و به طور کلی حوزه عمومی جامعه، امری اشتباه و غلط و انحرافی پنداشته شود و پیشگیری های لازم از سوی جامعه، خانواده و آموزش رسمی صورت پذیرد و از سوی دیگر فردی که به ورطه این اشتباه افتاده و این کجروی را مرتکب شده نباید از جامعه طرد شود، بلکه باید با بسته ها و تورهای حمایتی جامعه و دولت مواجه شود و بتواند در محیطی امن و در اسرع وقت این اعتیاد را ترک کند. در این وضعیت به مرور مشکلات اجتماعی و اقتصادی و فردی نیز قابل رفع خواهد بود.
در شرایط کنونی این اقدامات را برای محدود کردن دامنه اعتیاد به مواد مخدر می توان انجام داد: از بین بردن زمینههای اجتماعی و اقتصادی قاچاق و کاهش تقاضای مصرف موادمخدر ، شناسایی و مصادره اموال نامشروع و ضربه به توان اقتصادی قاچاقچیان ، توجه به توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مناطق ، ایجاد کار و جذب نیروها به مراکز صنعتی و کشاورزی، ایجاد مراکز بازآموزی و اشاعه فرهنگ سالم و توضیح علل و ریشه های این بیماری اجتماعی، ایجاد مراکز تفریحات سالم، پرورش هنر و ادبیات، ایجاد مراکز درمانی رایگان برای ترک اعتیاد تحت مراقبت پزشکان، ایجاد تامین برای آینده معتادانی که معالجه می شوند برای بازگشت آن ها به کار، گسترش فعالیت هایی در راستای امید به آینده، افزایش صبر و تحمل ، احترام قانون، نقش صحیح وسایل ارتباط جمعی، استفاده از تجربه دیگر کشورها مانند چین، هماهنگی نظام فرهنگی با نظام اجتماعی و اقتصادی و سیاسی، ریشه کن کردن بی سوادی والدین، لزوم وجود مشاوره روانشناسی و مددکار اجتماعی در مدارس برای رفع مشکلات عاطفی، اخلاقی و خانوادگی دانشآموزان، تدوین محتوای کتب درسی در جهت کمک به از بین بردن انحرافات اجتماعی و به ویژه اعتیاد و همچنین در جهت رشد و شکوفایی استعداد انسانی نوجوانان ، ارائه برنامه های متنوع رادیو تلویزیونی در رابطه با مضرات مصرف مواد مخدر بویژه در نوجوانان، آموزش ارزش های دین مبین اسلام و هنجارهای صحیح اجتماعی و اخلاقی از طریق رسانه های همگانی.
در سالی که به فرموده مقام معظم رهبری به نام اقتصاد مقاومتی و اقدام و عمل نامگذاری شده است، با دیدگاه فرهنگی به جای دیدگاه صرفا برخوردی و انتظامی، راهکارهای مذکور فقط بر بستر مساعد توسعه پایدار اجتماعی، سیاسی،فرهنگی و اقتصادی مناطق حاشیهای کشور و از بین رفتن عوامل اصلی گرایش به قاچاقیعنی ضعف فرهنگی و اقتصادی ، بیسوادی (یا کمسوادی) ، بیکاری و حل مسایل مبتلابه جوانان، امکان توفیق، آنهم در درازمدت را خواهد داشت که البته اقدامات بسیار خوبی نیز توسط دولت در این بخش در حال اجراست.